Bij Rheden
Ze is geen verdrietig mens, hoewel ze zo veel verdrietigs heeft meegemaakt. Ageeth Leemkuil (67) wil geen energie meer stoppen in negatieve dingen. “Maar”, zegt ze, “ik was mezelf wel kwijtgeraakt.”
Ageeth Leemkuil (67) is beeldend kunstenares. Ze is getrouwd met Wim en heeft twee kinderen uit haar vorige huwelijk. Zoon Jasper (36) kwam om bij een vliegtuigongeluk.
Hella van der Wijst (52) presenteert dagelijks het tv-programma Geloof en een Hoop Liefde en wekelijks Ik mis je, beide van de EO. Ze houdt van wandelen en een goed gesprek.
‘Het verhaal mag niet te verdrietig worden, hoor”, zegt Ageeth Leemkuil (67) krachtig na afloop van ons ‘struinommetje’ bij het recreatiegebied Rhederlaag vlak bij Arnhem. Maar als ik later probeer onze ontmoeting te vangen in woorden, kan ik alleen maar concluderen: hoewel ze zoveel verdriet heeft, is Ageeth geen verdrietig mens.
Ik ontmoet haar op Riverparc, ooit bedoeld als vakantiepark waar men niet permanent mocht wonen. Tegenwoordig woont jong en oud er – legaal. Zoals ook Ageeth en ‘haar lief’ Wim. Door jarenlange klei- en grindwinning is Riverparc als een schiereiland omsloten door water. Voordat we gaan wandelen, maak ik kort kennis met Wim. Door de ziekte van Parkinson kan hij niet meer doen wat hij zijn hele leven zo graag en met succes heeft gedaan: muziek maken. Door zijn ziekte werd Ageeth van kunstenares met exposities over de hele wereld opeens een aan huis gekluisterde mantelzorger. “Gelukkig is Wim een lieverd en is er veel harmonie in huis”, meldt ze opgewekt. Toch was dit niet het allesoverheersende verdriet in haar leven. Ook niet dat ze baarmoeder- en borstkanker kreeg. “Ik zei voor de grap: we hebben al een huisvriend, genaamd parkinson. Nu komt er nog een logé bij: kanker.” Nee, wat haar aan de grens bracht van wat verwerkbaar is, is de plotselinge dood van haar zoon Jasper. Hij was 36 jaar oud en gepassioneerd zeiler en vlieger.
Wat er is gebeurd, vertelt ze in haar werkkamer waar haar schilderijen zijn opgeslagen. Ze laat me een blauw schilderij zien met daarop twee weilanden van bovenaf gezien met daarin twee hoofden in eivorm. Een voorspellend schilderij, zo blijkt. “Ik zag op het journaal een bizar vliegtuigongeluk bij Dronten en dacht: dat is Jasper!” Zoals verbeeld op het schilderij, waren twee vliegtuigen op de grens van twee weilanden op elkaar gevlogen. “Onze afspraak was dat Jasper altijd belde als er een vliegtuigongeluk in Nederland was. Nu kwam er geen telefoontje...” Van de vier betrokkenen waren er twee dood. Maar pas na lang wachten bracht de politie haar het slechte nieuws. “Toen wij hem alsnog in de kist mochten zien, wist ik dat hij niet meer verder had moeten leven. Dit was Jasper niet meer.” Het is goed dat we de frisse lucht in stappen voor het ‘struinommetje’. Hier, ten oosten van Arnhem, is een natuur- en recreatiegebied ontstaan nadat ruim 300 hectare land onder water is gezet. Mekkerende schapen komen op ons afgerend alsof we iets lekkers voor ze hebben, wat niet zo is. “Kijk, ze zijn net geschoren”, meldt Ageeth. Vervolgens wijst ze op een ooievaarsnest: “Elk jaar zijn er weer jongen.”
Kunst is in het leven van Ageeth altijd heel belangrijk geweest. Toen haar kinderen, een tweeling, zelfstandig waren geworden, begon ze op haar 40ste aan een opleiding aan de kunstacademie. Hiermee kwam haar meisjesdroom uit. Een mooie carrière volgde, met exposities over de hele wereld. “Maar als je een kind verliest, wordt dat allemaal zo onbelangrijk”, verzucht Ageeth. “Na het telefoontje waarin ik hoorde: ‘Uw zoon is dood’, zei ik als eerste: ‘Nu kan er niemand meer op mij leunen.’ Ja, zo raar… Ik kon altijd heel goed geven. Maar ik voelde dat ik de grens had bereikt van wat een mens aankan.” Voor Ageeth was het of haar gevoel was gestopt bij de vliegtuigcrash. Als eerste reactie op het te grote verdriet heeft Ageeth een half jaar lang in haar atelier alleen maar brieven aan haar overleden zoon geschreven. Eerder verdriet wist ze in ‘abstracte iconen met littekens’ te vertalen. Maar schilderen lukte haar nu niet meer. Ze wilde het ook niet. “Verdriet verwerken door kunst te maken? Moet ik de dood vertalen? Hoe kan ik nog iets moois maken na zoiets lelijks?” Opnieuw een atelier inrichten wil ze niet meer.
Ik kijk naar de krachtige vrouw die naast me wandelt. Haar lange blonde vlecht verraadt haar gevoel voor schoonheid, haar ietwat gebogen lichaamshouding wijst op verdriet. We stoppen bij een bord met de tekst: ‘Druk op de bel als je naar de overkant wil.’ We bellen, en prompt komt een veerpontje naar ons toe. “Bevriende stellen bleven kort na het ongeluk weg”, vervolgt Ageeth haar verhaal. Ze besloot om ze op te bellen en te vragen: ‘Waar blijven jullie?’ “Ik miste hun warmte.” Met als gevolg dat ze heel goede vrienden zijn geworden en nog altijd over Jasper praten. “Als je je zoon verzwijgt, sterft hij twee keer.” Rouwtherapeut Manu Keirse vertelde haar: de relatie met iemand die sterft, blijft een relatie. Zoals hij ook zei dat rouw verwerken niet kan, het is rouw overleven. Het zijn belangrijke woorden voor Ageeth om verder te kunnen met haar verdriet.
Ondertussen genieten we van de najaarszon. We hebben niet het geluk een bever of ijsvogel te spotten. Wel aalscholvers, die hier ook graag huizen. Ageeth vertelt hoe ze er alles aan doet om weer ‘te gaan leven’. Maar, zegt ze gedecideerd: “Ik was ‘Ageeth’ wel even kwijt.” Ze mist de moeder-zoonmomenten die ze regelmatig met Jasper had. Hun laatste vond nog twee dagen voor zijn dood plaats: een middagje bijpraten. “Ik wil de berg weer op”, zegt ze, maar er blijven obstakels. “Want ik heb naast mijn man ook ‘Meneer Parkinson’ op mijn rug…”, zegt ze, lachend om haar beeldspraak.
Wat haar helpt, is geen energie meer te stoppen in negatieve dingen. “Ik ben gestopt met vechten tegen een ontastbare macht.” De acceptatie is er, mede door de hulp van Wim. En met hem en haar dochter Nanda – Jaspers tweelingzus – halen ze graag mooie verhalen op over Jasper. Nanda voelt zich geamputeerd door het verlies van haar broer. Maar samen hebben zij en Ageeth mooie momenten. En ook met Wim creëert ze kleine genietmomenten. Zoals picknicken op het groene bankje dat we passeren tijdens ons ommetje. Wim neemt dan een glaasje en kaasje mee op zijn scootmobiel. “Dan zitten we hier, uitkijkend over de prachtige IJssel, samen lekker te mijmeren en kom ik weer even tot leven.” Een stap omhoog op de berg is onder andere de verhuizing terug naar Twente, waar Ageeth is opgegroeid met nabuurschap en zorg voor elkaar. Het is een mooi voorbeeld hoe ze ongemerkt geïnspireerd is door het leven van haar zoon, concludeert ze aan het einde van onze wandeling. “Dit is precies wat mijn zoon deed: veranderingsprocessen, implementatie. Ooit kreeg ze de tien geboden van haar zoon over ‘Hoe het leven weer zin te geven’. Dat is nu haar inspiratie om het leven weer te mogen leven. Een boek dat ze over haar zoon schreef, is klaar en gedeeld met de mensen om hem en haar heen. En ook het herstel van de borstkanker verloopt voorspoedig. “Je moest eens weten hoe graag ik weer wil lachen! Ik voel dat die dag nadert. Af en toe is het leven alweer mooi.”
Struinen rond de plassen
Het recreatiegebied Rhederlaag is aangelegd om de vlakbij gelegen Posbank te ontlasten. Het gebied is onder water komen te staan als gevolg van grootschalige zandwinning. Na het beëindigen hiervan is het ingericht voor recreanten. Bij mooi weer wordt er gezwommen, gezond, gespeeld en gesurft. Er zijn ook jachthavens met plezierboten.
De wandelroute vindt u op www.vvvarnhemnijmegen.nl. Zoek naar ‘Struinommetje Rhederlaag’. Let op: de veerpont vaart alleen in de zomer. Kijk voor dagen/tijden op www.veerdienstrheden.nl Startpunt: Grand Café Rutgers, De Muggenwaard 7 in Lathum, grandcaferutgers.com Lengte: 10 kilometer. Horeca: Grand Café Rutgers. Vervoer: De busverbinding is niet optimaal en vanaf NS-station Rheden is het 5 kilometer lopen naar Grand Café Rutgers. Als u daar geen zin in hebt, kom dan met de auto.
- Plus Magazine