De Diëtest: Van GezondDorp naar GezondLand ★★★☆☆

Getty Images

Er worden heel veel boeken over gezonde voeding en leefstijl uitgegeven. Diëtist Mary Stottelaar leest én beoordeelt ze voor Gezondheidsnet in deze rubriek. De samenstellers van het boek ‘Van GezondDorp naar GezondLand’ stuurden hun boek toe om te lezen.

Voor wie is dit boek bedoeld?

Voor iedereen die gezonder wil gaan leven om zo overgewicht, medicijngebruik, hoge bloeddruk, te hoge bloedsuikers en verstoorde vetverhoudingen in het bloed tegen te gaan. Aan de hand van het verhaal van het Brabantse dorp Leende, waar de bevolking samen aan de slag ging met een gezondere voeding, krijg je adviezen, tips en recepten voor een koolhydraatarm dieet.

Eerste indruk

Duidelijk en overzichtelijk van opmaak met veel kaders, foto’s en illustraties. Een hoofdstuk bestaat uit interviews met deelnemers aan het zogenoemde GezondDorp-project en met ondernemers uit het dorp die erop ingespeeld hebben door bijvoorbeeld hun assortiment te veranderen. Ongeveer de helft van het boek zijn recepten, allemaal met een smakelijke foto en er is een uitgebreide lijst met producten die je wel, met mate of niet mag eten. Het boek eindigt met indrukwekkende grafiekjes over de resultaten de in het dorp Leende behaald zijn: hoeveel mensen zijn afgevallen (in 6 maanden tijd gemiddeld 4,3 kilo), en hoeveel minder medicatie er gebruikt wordt (een kwart van de bloeddrukmedicatie werd afgebouwd en de cholesterolverlagende medicatie is met de helft teruggebracht).

Wat weten we van de auteurs?

Hans van Kuijk is sportarts en de oprichter van GezondDorp. Hij wist al snel huisarts Norbert van den Hurk te overtuigen mee te doen. In de kleine gemeenschap die hun dorp Leende is, moest het toch mogelijk zijn iets te doen aan het hoge percentage overgewicht? Mede-auteur Sanne van de Zanden is projectmanager van GezondDorp en zelf ook deelnemer aan GezondDorp. Cora Hoskens tenslotte is een blogger van de website Keto en zo. Zij geeft de koolhydraatarme adviezen die in het boek staan en die gebaseerd zijn op de Real Meal Revolution van prof. Tim Noakes, een van de grote voorvechters van een koolhydraatarm-vetrijk dieet.

Wat is er nieuw aan dit dieetboek?

Het bijzondere aan dit boek is wel de enorm motiverende kracht die ervan uitgaat. Als het mogelijk is voor een heel dorp om af te vallen en medicijngebruik terug te dringen, kortom gezonder te worden, dan moet het ook voor anderen mogelijk zijn. In dit boek staat beschreven welke adviezen de deelnemers kregen. En dat is vertaald naar lijsten met producten die je wel mag eten (groene lijst), producten die je niet meer eet (rode lijsten opgedeeld in licht- en donkerrood) en producten waar je even over moet denken of je ze wel eet (oranje lijsten, opgedeeld in a en b). De kleurcodering (groen of oranje) staat ook bij de recepten in het boek.

Even doorlezen

Als je dit boek gaat volgen dan zijn er verschillende fases die je doorloopt: vier fases waarvan de eerste 3 steeds strenger worden. Je gaat steeds meer producten met koolhydraten schrappen uit je voeding. Zo eet je in fase 1 alles, maar is je doel bewustwording van wat je eet. In fase 2 schrap je alle kant-en-klaar producten, alle producten met suiker, alle graanproducten, gedroogde vruchten, sappen, smoothies en chocolade (de rode lijsten). In fase 3 worden veel verse fruitsoorten afgeraden. Ook peulvruchten, pinda’s en koffie en thee met cafeïne mogen dan niet meer (oranje lijst b). Bovendien kies je in deze fase maar 1 product per dag uit de oranje lijst a. Dat betekent bijvoorbeeld dat je of voor wat rood fruit kiest, of voor een klein handje noten. Je kiest een beetje zuivel of wat zachte kaas. Wat er overblijft om te eten is voornamelijk groenten, vlees, vis, eieren, harde kazen, zaden, pitten en vetten als olijfolie en roomboter. Je zit dan op een zeer strenge koolhydraatbeperking. Als je je doel bereikt hebt (bijvoorbeeld voldoende gewichtsverlies of minder buikomvang) ga je uiteindelijk volgens fase 4 eten. Hierbij kun je weer onbeperkt kiezen uit de oranje lijsten. De rode lijst met graanproducten, suikerbevattende producten en kant-en-klaar producten blijven echter een no-go area. In de interviews met de deelnemers lees je dat het af en toe moeilijk is, maar dat het goed vol te houden is en resultaat geeft.

Wat kun je ermee in de praktijk?

Als je aan de slag wilt met een streng koolhydraatarm dieet en een handige richtlijn en recepten wilt hebben, dan is dit boek iets voor jou. De lijsten met wat je wel en niet mag zijn duidelijk. Let wel: het gaat om een zeer strenge koolhydraatbeperking die ook wel het ketodieet wordt genoemd. Dit dieet is niet voor iedereen geschikt, zeker bij diabetes, hart- en vaatziekten en nier- of leverproblemen altijd eerste met de huisarts overleggen. De recepten in het boek zijn allemaal vrij eenvoudig te maken en ze zien er smakelijk uit. Dit boek maakt ook duidelijk dat samen aan de slag gaan een goede methode is om gemotiveerd te blijven. Bedenk dat de deelnemers van GezondDorp begeleid werden. Alleen doen, vergt heel veel van jezelf, begeleiding is altijd beter.

Wat vindt de diëtist van het dieet - helpt dit echt?

Het koolhydraatarme dieet staat enorm in de belangstelling en heel veel onderzoeken wijzen er op dat het een geschikte manier is om af te vallen en om medicijngebruik bij diabetes type 2 te verminderen. In de basis is dit een prima plan, maar doe dat dan wel onder begeleiding van een diëtist. Overleg ook altijd eerst met je huisarts of je zo’n streng koolhydraatbeperkt, vetrijk dieet wel kunt gaan volgen. Volg het dieet op eigen houtje in elk geval niet te lang want vooral op de lange termijn is het niet volwaardig. Wie langere tijd koolhydraatarm eet, heeft vaak aanvullingen nodig van bepaalde vitamines en mineralen omdat die in het dieet onvoldoende aanwezig zijn (denk aan jodium, foliumzuur en magnesium). In het boek lossen ze dit op door regelmatig orgaanvlees aan te raden, maar het is de vraag wie da tin de praktijkook daadwerkelijk eet. Tenslotte vind ik dat er in de lijsten van wat wel mag veel nadruk ligt op kokosproducten (en die zijn niet per definitie zo gezond). En in de rode lijst zijn glutenbevattende granen als tarwe verboden. Dit doet veronderstellen dat gluten een rol speelt in het effect van dit dieet. Maar dat is absoluut niet het geval. Dit werkt verwarrend. En ben je vegetariër of veganist, dan kun je met dit dieet niet uit de voeten, tenzij je een diëtist vraagt om een persoonlijke aanpassing. Er blijft anders wel heel weinig over om te eten, dat vraagt om tekorten.