Teun Toebes wint Gouden Kalf

De filmposter van Human Forever en de crew op de premiere op 9 oktober in Amsterdam
Heleen Croonen

In Nederland ga je in het verpleeghuis wonen als dementie het onmogelijk maakt om nog zelfstandig te wonen. Daar raak je je vrijheid kwijt, want zelf koken of zomaar eropuit gaan, dat kan niet meer. Hoe is dat in het buitenland geregeld? Verpleegkundige, auteur en activist Teun Toebes en filmmaker Jonathan de Jong zochten het uit en maakten de documentaire ‘Human Forever’. Hij won hiermee onlangs een Gouden Kalf!

Toen Teun Toebes 21 jaar oud was, koos hij ervoor om als verpleegkundige in opleiding in een verpleeghuis te gaan wonen. Niet als verzorger maar als buurman van Ad, Tineke, Muriëlle en alle andere – vooral dementerende – bewoners op de afdeling. Hem viel op dat de bescherming van de veiligheid van de bewoners ten koste ging van de dingen die het leven leuk maken. Zelf koken is bijvoorbeeld niet meer mogelijk, omdat mensen zich kunnen bezeren. Maar daarmee verlies je ook veel plezier in je leven. Kan dat niet beter? Nu is Toebes 24 en reisde hij drie jaar lang de wereld over om in andere landen te kijken hoe de omgang met dementie dáár geregeld is. Hij maakte er samen met filmmaker Jonathan de Jonge de documentaire 'Human forever' over. 

Moldavië

In Moldavië, een van de armste landen van Europa, heb je het behoorlijk zwaar als oudere met dementie, als er geen familieleden zijn die voor je zorgen. En dat komt vaak voor, omdat jongeren uit het land wegtrekken op zoek naar werk en een beter leven. Vanuit de staat is er niets geregeld en het is meneer pastoor die broden rondbrengt en een oogje in het zeil bij ouderen die hun bed nauwelijks nog uit komen. In de stad zijn ze misschien iets beter af: ouderen met dementie worden opgenomen in een psychiatrische inrichting tussen de patiënten met andere hersenaandoeningen. We zien Toebes dansen met de bewoners, die helaas wel achter tralies wonen.

Denemarken en België

In een paar landen vindt Toebes voorbeelden die hem inspireren. Het zijn voorbeelden die ook in die landen de uitzondering op de regel vormen. In Denemarken is dat Dagmarsminde, een instelling waar het gewone leven  zoveel mogelijk wordt nagebootst. Met huisdieren en wandelingen in de natuur. Er zijn geen hekken, er gaan geen deuren op slot. De bewoners kijken helder uit hun ogen. Eén dochter vertelt, hoe haar vader ‘de lichtjes in zijn ogen hier weer terugkreeg’. Ook in België vindt Toebes zo’n plek: Huis Perrekes. Een huis met veel hout, licht, mooie materialen. Bewoners vormen met elkaar een hecht huishouden vanuit de gedachte dat iemand met dementie nog altijd een eigen, unieke persoon is. Bij iedere bewoner wordt gekeken wat hij of zij nodig heeft om zich goed te voelen. Naar buiten gaan? In pyjama rondlopen? De sfeer is ontspannen. Bewoners koken zelf, doen de afwas, er speelt iemand piano. Nabijheid, daar gaat het om, in Perrekes. “En als er nabijheid is, is fixeren niet nodig.”

Zuid-Korea

Zuid-Korea is één van de meest vergrijsde landen ter wereld. De strategie van de staat is preventie, want dementie is deels te voorkomen, zo blijkt uit onderzoek.  De beroemde Lancet commissie wees erop in hun rapport: dementie is voor 40 procent te verklaren door twaalf factoren, die te beïnvloeden zijn. De Koreaanse staat koos voor het ‘Finger model’ bestaande uit een set van vijf leefstijlregels die lijken op de Lancet-adviezen: bewegen, gezond eten, je brein actief houden, sociaal actief zijn en hart-, vaatrisico’s onder controle houden. Alle 60-plussers krijgen een oproep van de overheid om zich te laten checken. Mensen die een verhoogd risico lopen, krijgen een programma aangeboden van dit Finger model, en gaan aan de slag met een gezondere leefstijl.

Zuid-Afrika

In Zuid-Afrika interviewt Toebes een dochter die bij haar vader is ingetrokken om voor hem te zorgen. Haar broers en zussen maken dit financieel mogelijk. Ze oogt ontspannen, net als haar vader: “Ik ben de gelukkige, want ik mag voor mijn vader zorgen.” In de townships waar het leven zwaar is, zorgt een dochter op leeftijd, voor haar oude moeder. Daar zit een rauw randje aan. Ouderen die dementeren en in zichzelf praten, worden door jongeren als heks gezien en in vuur geduwd. De dochter waakt over haar moeder. In angst.

Nederland

Eén van de meest spraakmakende voorbeelden in Nederland is De Hogewey in Weesp waar ouderen met dementie in een klein dorp wonen met straten, pleinen, steegjes en een park. Ze wonen in leefstijlpaviljoens, drinken met hun familieleden koffie op een terras of in het café, gaan uit eten of naar de hobbyclub. Binnen de muren van het dorp, lopen ze vrijelijk rond. De Hogewey komt niet voor in de documentaire, wel gingen de filmmakers naar zorgboerderij Grootenhout waar bewoners zich vrijelijk bewegen op de boerderij en in de omringende natuur en waar fixeren geen optie is. Alerte ouderen met dementie staan de ramen te wassen, en lopen de trap af. Traplopen? Met dementie?

Sprankel in de ogen

Regelmatig vraagt Toebes zich in de film af, waarom wij in Nederland in de reguliere verpleeghuizen het niet voor elkaar krijgen om die sprankel in de ogen van mensen te houden.
De oplossing om 'onrust' tegen te gaan  (ook wel probleemgedrag of onbegrepen gedrag genoemd), zit vaak in rustgevende medicijnen, zoals haloperidol. Nadeel daarvan is dat mensen er suf van worden en inderdaad de sprankel in de ogen kwijtraken. Waarom zijn veiligheid en strikte regels belangrijker dan levenslust? Dat vragen de filmmakers zich hardop af. Toebes: “Voor misdadigers in de gevangenis is er een verplichting van minimaal één uur per dag luchten. Daar zou menig verpleeghuisbewoner een moord voor doen.” Het hoeft geen extra  geld te kosten, betuigt Toebes. Het gaat om een andere manier van denken over mensen met dementie, voor ons als maatschappij.

Waar de film te zien is wordt bekend gemaakt via www.human-forever.com.

Auteur 

Reactie toevoegen

Comment

  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.

Reacties

Hallo, het zou heel fijn zijn als we deze film ook in België konden gaan bekijken en de locaties hier ook vermeld zouden worden.

Alvast bedankt voor het maken van deze docu 🙏❤️

Prachtig de voorbeelden van Denemarken België en Zuid Korea…
Daar kunnen ze in Nederland heel veel van leren… hier wordt je alleen maar plat gespoten zodat ze geen last van je hebben met alle gevolgen van dien zoals valpartijen omdat de mensen zo suf zijn… Spreek uit ervaring … helaas heeft mijn broer in zo’n naar huis gezeten … iedere zaterdagochtend gingen wij naar hem toe en elke keer was hij weer suffer en zagen we andere mensen met verband om armen en benen hangend in stoel al dan niet vastgebonden omdat ze anders uit de stoel gleden… mensonterend mijn inziens…

Oh wat een mooi initiatief en helemaal waar. Het is verkeerd om mensen weg te stoppen maar wel nodig is de juiste begeleiding voor hun eigen veiligheid.
Weet uit ervaring hoe moeilijk dementie is maar voor diegene die dementie krijgt het allerergste......
Maar heel belangrijk, zoveel mogelijk deel uit blijven maken van de maatschappij....
Wil de documentaire heel graag zien en zo mogelijk mensen helpen/bijstaan die met dementie te maken krijgen....
Mooi dat Teus al zo jong ziet dat het anders moet. Aan zo'n jonge mensen hebben we iets in de maatschappij, applaus 👏👏👏

Alleen al de titel; Humen for Ever.
Als Nederlandse en verpleegkundige, ervaar ik weinig ruimte tot menselijkheid en niet alleen bij de dementerende mens.
Nederlandse Humen bestaat uit regeltjes en protocollen naast beterweet gedrag. Oudere mensen zijn afgedankte Human’s, lastig en duur voor de gezondheidszorg.

Ik ga dan ook zeker naar jullie documentaire kijken.
Ik weet dat er in Nederland gelukkig een voorzichtige verandering tov onze ouderlingen, gaande is
Gelukkig zijn er mensen in ons kikkerlandje die wel de daad van een menswaardig leven ontwikkelen
Maar Humen for Ever, Past ook op de mens die niet gewaardeerd en gerespecteerd wordt, die inlevingsvermogen inlevert voor administratie druk, hanteren van protocollen, die inlevert omdat hij een andere mening of visie heeft, die zijn mening geeft; die opkomt voor gerechtigheid

Fantastisch Teun. Nu nog daden in ons 'gave' landje! Hoe mooi zou dat zijn. Mijn vrouw leed aan dementie en is kort geleden plotseling overleden. Veel verdriet maar één troost: haar is haloperidol bespaard gebleven.

wat spreekt me dit ontzettend aan.ik woon in een zgn.aanleunwoning bij een verzorgingshuis.ik zie dagelijks al die mensen lopen.met hun ziel onder de arm zeg ik altijd.zelf hoor ik daar ook bij,ik ben niet dement maar wel ernstig belemmert door mijn kwalen en kwaaltjes.ik zou het liefst naar mijn Heer en Heiland gaan.Daar moet ik echter op wachten.Ondertussen zit ik vaak te bedenken wat er anders zou moeten.Er is hier een AZC centrum waar al die mensen ook een zware tijd door maken.zouden we niet wat voor elkaar kunnen betekenen.

Prachtig wat Teun Toebes heeft gedaan met zijn onderzoek over
dementie in de verschillende landen…en hoe ze daar mee omgaan.
Hoop dat het een voorbeeld mag zijn voor in ons land.

Wat eeb prachtige voorbeelden. Chapeau voor deze jonge student, dat hij tijd en energie steekt in deze ‘problematiek.’ Zou het niet nog mooier zijn wanneer onze politici deze menselijke benadering creeeren!?
Of houdt het menselijk denken op wanneer je de politiek ingaat en houdt het menszijn daardoor op wanneer je in verpleeghuis belandt?

Inderdaad, misdadigers in de gevangenis hebben meer vrijheid, betere verzorging. Mijn moeder, zelf altijd werkzaam geweest in dementiezorg, kwam in een goed verpleeghuis terecht. Echter ook daar werd de "onrust" bestreden met haloperidol, toen dat van ons niet meer mocht werd ze "voor haar eigen veiligheid" tegen vallen vastgebonden in haar rolstoel. Bij de bezigheidstherapie kregen ze een damesblad (de meerderheid wist niet meer hoe te lezen) op schoot en zaten ze uren te wachten tot ze weer teruggebracht werden naar de afdeling.
Ik zou me nu al in willen schrijven voor het dorp bij Weesp, waar ze de mensen de vrijheid geven die ze willen, dingen laten doen die ze nog kunnen en willen doen, met andere woorden mens laten zijn in plaats van een ding wachtend op zijn door.