'Ga niet spitten tot na de IJsheiligen'
U heeft het gezegde vast wel eens gehoord: wacht tot de IJsheiligen gepasseerd zijn, voordat je gaat spitten in de tuin. Maar wie of wat zijn deze IJsheiligen, en waarom kun je dan beter op ze wachten? Een uitleg.
Het woord 'IJsheiligen' slaat op een aantal bijzondere personen binnen het Katholieke Christelijke geloof. Iedere heilige heeft een eigen dag gekregen. De dagen vallen tussen 11 t/m 14 mei. De periode wordt aangeduid met de term IJsheiligen en tijdens die periode is de kans op nachtvorst minimaal.
De periode na IJsheiligen, vanaf 15 mei, is vooral voor tuinliefhebbers belangrijk. Dan mogen namelijk weer planten en zaden de grond in! Natuurlijk komt er nog wel eens een dag voor dat er in de nacht nachtvorst is, maar dat is vanaf 15 mei verwaarloosbaar. Maar het kan wel: in 2008 vroor het nog in de nacht van 23 juni. Over het algemeen kun je zeker zeggen dat de ''IJsheiligen'' een goed ijkpunt zijn bij het bepalen wanneer de tuinpret weer kan beginnen.
Het eigenaardige is wel dat er voor 15 mei in veel tuincentra al van alles te krijgen is aan planten - zelfs bijna bloeiende planten. Afrikaantjes, petunia’s en geraniums staan al klaar. Omdat de meeste mensen dan denken dat het dus tijd is om te planten, nemen ze de planten mee. Als er dan dus toch nog nachtvorst is en de planten staan in de volle grond, dan is het plezier helaas van korte duur. Bovendien komen deze planten uit de kas en zijn ze dus sowieso ongeschikt voor het seizoen: ze kunnen helemaal niet tegen lage temperaturen. Trap daar dus niet in!
Herdacht worden de volgende heiligen:
- Mamertus (11 mei)
- Pancratius (12 mei)
- Servatius van Maastricht (13 mei)
- Bonifatius van Tarsus (14 mei)
- Sophia van Rome (15 mei)
De eerste berichten over deze "strenge lieden" dateren van rond het jaar 1000. Drie is het heilig getal en daarom rekent men in de meeste landen maar drie personen tot de IJsheiligen. In sommige landen wordt St. Mamertus niet meegeteld, in andere landen hoort St. Bonifatius er niet bij. Deze heilige is overigens niet de meest bekende Bonifatius (bijgenaamd de Apostel van Duitsland) die in 754 te Dokkum werd gedood, want die heeft zijn feestdag op 5 juni. Zijn naamgenoot, de IJsheilige St. Bonifatius, was een Romeinse burger die in 307 de marteldood stierf tijdens de christenvervolgingen onder de Romeinse keizers Diocletianus en Maximianus.
St. Pancratius heeft een soortgelijk verhaal. Hij was een jongen uit Phrygië (het hedendaagse Turkije, toen nog bevolkt door Grieken), die op 14-jarige leeftijd in Rome martelaar werd. Diocletianus en Maximianus wilden dus het Christendom vernietigen, en eisten dat iedereen verplicht was om te offeren aan de Romeinse goden. Pancratius weigerde en werd ter dood gebracht.
St. Sophia van Rome is de beschermheilige tegen nachtvorst en wordt om die reden ook wel Koude Sophie genoemd. In Duitsland geldt haar naamdag als de dag om tuinplanten te planten en om de bloembakken op en aan de balkonnen te vullen. Naar Sophie is het zogenaamde Sophiekruid (Sisymbrium Sophia) genoemd. Ook zij werd in 304 slachtoffer van de Christenvervolging. Sophia wordt vaak afgebeeld met haar drie dochters: Geloof, Hoop en Liefde.
St. Mamertus werd in het jaar 461 na Christus tot bisschop van zijn geboortestad Vienne (Frankrijk) gekozen. Gedurende de periode dat hij bisschop was stond hij op kwade voet met de regerende paus Hilarius, over het recht dat Mamertus meende te hebben op het zelf benoemen van de bisschop van Arles.
St. Servaas van Maastricht (die leefde in de vierde eeuw na Christus) was de eerste bisschop van Nederland. Zijn graf bevindt zich volgens de traditie in de Sint-Servaascrypte in de naar hem genoemde Sint-Servaasbasiliek in Maastricht. De heiligverklaring van Servaas is lange tijd een heikele kwestie geweest. In de middeleeuwen was een heiligverklaring door de paus niet zo gebruikelijk. Het skelet van St. Servaas was in de 6e eeuw door bisschop Monulfus 'verheven', wat toendertijd gelijkstond met een heiligverklaring.
Bron: wetenschap.infonu.nl
