Historica en koningshuisdeskundige Dorine Hermans schetste een uniek portret van de jarige Willem-Alexander. Waar kun je onze koning bijvoorbeeld ’s nachts voor wakker maken? Wat vindt hij het leukste aan zijn werk? Wat is zijn zwakke plek?
Hij ontspant zich door…
Een vliegtuig te besturen, de lucht in te gaan. Hij is verslaafd aan ‘het blauwe meisje’, zoals Beatrix het ooit noemde. “Als ik Alexander Jansen was geweest, was ik piloot geworden”, zei hij tegen Renate Rubinstein, die hem portretteerde ter ere van zijn 18de verjaardag. “Als je je hoofd vol problemen hebt, is het goed om even de lucht in te gaan. Dan moet je namelijk wel ergens anders aan denken, want je moet je concentreren.”
In 1992 beleefde Willem-Alexander een hoogtepunt in zijn pilotencarrière in Kenia, waar hij ruim drie weken boven een kudde van 240 zeldzame olifanten heeft gevlogen om die te behoeden voor stropers. Hij heeft veel ambulancevluchten uitgevoerd. Zo redde hij ooit een hartpatiënt uit de Krim, en transporteerde hij een Nederlandse motorcrosser die een zwaar ongeluk in Hongarije had gehad. Om zijn brevet te houden moet Willem-Alexander voldoende vlieguren maken en daarom is hij onbetaald copiloot bij de KLM.
’s Nachts kun je hem wakker maken voor…
Een borrel. Willem-Alexander is een verwoed borrelaar, met alles erop en eraan. Toen hij in 2000 met het Nederlands hockeyelftal terugvloog uit Sydney vroeg hij door de boordtelefoon: “Kunnen de bitterballen doorkomen?” Bij een vliegeniersborrel riep hij tegen Martin Schröder, de baas van Martinair: “Oom Martin, kan het zo zijn dat u iemand regelt die onze glazen vult als ze leeg zijn?” Zijn oudste dochter Amalia heeft zijn voorliefde voor lekkers geërfd. Zij is op haar school een gretig afnemer van gevulde koeken. Helaas voor vader en dochter, of misschien gelukkig, komt koningin Máxima uit het mondaine Argentinië, waar dik zijn bij wijze van spreken nog net niet strafbaar is.
Máxima werd destijds op dieet gezet door haar moeder Maria, die waarschuwde dat ze anders nooit een goede echtgenoot zou krijgen. Op haar beurt is Máxima voor Willem-Alexander en haar dochters net zo streng. “Pasta en aardappels komen de Eikenhorst niet in”, vertelde Willem-Alexander onlangs. Hij protesteert weleens als ze weer groente en vis op hun bord aantreffen. Omdat hij vaak elders eet, kan hij aan het regime ontsnappen.
Hij luistert naar…
Alle soorten muziek. “Zowel klassiek als modern”, zei hij in 1993. “Klassiek vind ik heel rustgevend. Echt. Als ik even met de ogen dicht wil gaan zitten, zet ik klassiek op. Maar ook toen ik studeerde, had ik eigenlijk altijd klassieke muziek op.” Hier spreekt zijn vader Claus, die moeder Beatrix naar eigen zeggen leerde klassieke muziek te waarderen. In 1993 zei Willem-Alexander dat hij niet hield van ‘house of van die acid-technotronic-troep’.
Maar toen was house-dj Armin van Buuren nog niet uitgeroepen tot de beste van de wereld, een benoeming die hij maar liefst vijf keer heeft gekregen. Een beetje tv-kijker heeft op zijn netvlies staan hoe Willem-Alexander met Armin stond te springen bij een house-concert in New York, ter ere van ‘400 jaar New York’ in 2009. Vier jaar later trad Van Buuren op bij Willem-Alexanders inhuldiging. Springen kan de koning beter dan dansen. Máxima probeert hem op de dansvloer naar eigen zeggen de goede richting uit te duwen omdat zijn ‘Noord-Europese heupen een beetje strak zijn’.
Hij heeft een hekel aan…
Het studentencorps Minerva waarvan hij als geschiedenisstudent in Leiden lid was. Er is weinig waar Willem-Alexander zich zo vaak negatief over heeft uitgelaten. Een ‘bekrompen milieu’, zoals hij het noemt. Er lijkt ook een persoonlijke vete mee te spelen: “Na twee jaar Engeland en na twee jaar bij de marine over de hele wereld te hebben gevaren, werd mij verteld hoe de wereld in elkaar zit door een paar mensen die niet meer hadden gezien dan de hockeyclub.” En: “Op een gegeven moment heb ik gezegd: waarom laat ik mij door deze mensen klein maken? Ik ga gewoon mijn eigen leven voortzetten en ik distantieer me daarvan.” Het kleineren van jongerejaars studenten is onderdeel van het corpsleven. Bij Minerva heerst een strikte hiërarchie, waarbij niet gekeken wordt naar status. Willem-Alexander had het gevoel dat de ouderejaars hem extra hard aanpakten vanwege zijn afkomst. Corpsleden vallen niet op door fijngevoeligheid, merkte Willem-Alexander later toen hij ‘de Mof’ werd genoemd, wegens zijn Duitse afkomst. Zijn vrienden heetten ‘Hofnarren’.
Het leukste onderdeel van zijn werk vindt hij…
Alles wat te maken heeft met sport. Nederlandse sporters aanmoedigen, ze troosten als ze verliezen, ze huldigen als ze winnen. Toen de Nederlandse hockeyvrouwen in 1996 olympisch brons wonnen in Atlanta, rende hij het veld op en omhelsde het hele team in een bear hug. Critici vonden dat niet koninklijk. Maar in 2008 deed hij in Peking hetzelfde bij de ‘gouden’ Nederlandse waterpolovrouwen. Met de mededeling dat hij zich niet liet tegenhouden omdat er ‘mogelijk een paar zure mensen zijn’ die erop tegen waren. Toen schaatser Sven Kramer op de Olympische Spelen in 2010 zijn kampioenschap misliep door een verkeerde wissel, zei Willem-Alexander: “Mijn hart huilt. Dit is met geen pen te beschrijven.”
Een completer mens
Als erelid van het Internationaal Olympisch Comité (IOC) draagt hij uit dat je van sport een ‘completer mens’ wordt. Daarom sport hij zelf ook fanatiek. “Mijn moeder houdt van zeilen en zwemmen. Bij mij komen skiën en schaatsen er nog bij.” In 1986 reed hij de Elfstedentocht. En in 1992 liep hij de marathon van New York. Naar eigen zeggen had hij al rennend ‘last van lichaamsdelen waarvan ik niet eens wist dat ze bestonden’. Zijn beveiligers houden Willem-Alexander niet bij als hij zijn dagelijkse rondjes rent door de bossen achter de Eikenhorst. Daarom fietsen ze liever achter hem aan. “Hetgeen mijn ijdelheid streelt”, zei hij tevreden lachend in een interview ter gelegenheid van zijn 40ste verjaardag.
Hij is goed in…
Het op hun gemak stellen van de meest verschillende mensen met zijn humor, zoals zijn trotse moeder ooit verklaarde. Hij staat bekend om zijn ontwapenende geestigheid. Toen hij bij de marine zat, schreef hij in het logboek: “De derde dinsdag van september kan ik niet aanwezig zijn omdat ik dan met mijn moeder in een gouden caravan door Den Haag moet scheuren.” In 2008 vielen hij en Máxima bij een muziekevenement spontaan de kleedkamer van Linda de Mol binnen, die zich dood schrok, omdat ze er ‘plakkerig en zweterig’ bij zat in een joggingpak en op slippers. Linda’s vriend, pianist Jeroen Rietbergen, had net afscheid van haar genomen met de mededeling: “Ik ga spelen, schat.” Dat had Willem-Alexander gehoord. Hij zei: “Ik wou dat ik eens tegen Máxima kon zeggen: ik ga spelen, schat, en dat ze dat dan ook goed vindt.”
Humoristische reactie
In 2009 citeerde Willem-Alexander – voor een keurig publiek tijdens een diner in Mexico – een gezegde in het Spaans over een garnaal verkeerd door een vertaalfout, zodat hij argeloos iets schunnigs zei. Zijn humoristische reactie later tegen de pers: “Laten we van een garnaal geen walvis maken; dat is een oud Mexicaans gezegde, dat heb ik opgezocht.”
Zijn achilleshiel is…
Zijn uitgavenpatroon. Zijn probleem is in één zin samen te vatten: hij komt fanatiek op voor de armen in de wereld terwijl hij een speedboot heeft van zeven ton. Bij de zuinige calvinistische Nederlanders ondergraaft zijn dure smaak de geloofwaardigheid van zijn moreel kompas. Rond zijn kostbare vakanties hebben zich al meer rellen afgespeeld dan rond die van zijn zes voorgangers samen. Vakanties vormen een open zenuw voor de monarchie, omdat privéleven en ambt dan vervaarlijk dicht tegen elkaar aan schuren. Op vakantie wil de koning zichzelf zijn, maar zijn onderdanen bemoeien zich er graag mee, alleen al omdat hij beveiligd wordt op hun kosten.
Publieke discussie
Toen Willem-Alexander een vakantiehuis liet bouwen in het straatarme Mozambique, stond Nederland op zijn kop. Uiteindelijk haalde hij bakzeil. “Rond een vakantiehuis mag nooit zo’n publieke discussie ontstaan”, zei hij. Maar bij de bouw van zijn vakantiehuis in Griekenland ontstond ook al gauw tumult, onder andere doordat lokale vissers protesteerden tegen de bouw van een enorme betonnen steiger naast het huis, die hun werk benadeelde. Waarop de pers ontdekte dat de steiger gebruikt werd voor de splinternieuwe James Bond-achtige speedboot waarmee Willem-Alexander de Middellandse Zee doorklieft. De vergelijking met Beatrix, die al een halve eeuw met dezelfde boot over het IJsselmeer tuft, viel bij veel Hollanders in zijn nadeel uit. Onder wie cabaretier Youp van ’t Hek, die in een conference zei: “Ik hoop dat hij goed tussen al die bootvluchtelingen door navigeert.”
- Plus Magazine
