Ziek van fout pillenpakket

Daarnaast slikken sommige patiënten medicijnen die een ongezonde combinatie vormen waar ze juist ziek van worden. 15 procent van alle ondervraagden heeft weleens gezondheidsproblemen ondervonden als gevolg van zo’n foute mix. Meestal ging het om bijwerkingen. Maar de gevolgen kunnen ook ernstiger zijn.

Van de personen die gezondheidsklachten kregen door pillen die elkaar niet verdragen, moest één op de acht (13 procent) daardoor de huisarts bezoeken. En 11 procent belandde zelfs in het ziekenhuis. Een verkeerde medicijncombinatie leidt niet altijd tot acute gezondheidsklachten. De gezondheidsschade kan ook zo langzaam ontstaan dat je eraan gewend raakt en het niet opmerkt.

Verkeerde combinaties
Dat gevaarlijke combinaties van geneesmiddelen een veel voorkomend probleem zijn, is al langer bekend. Jaarlijks belanden 16.000 Nederlanders hierdoor in het ziekenhuis. Gemiddeld gebeurt dat 44 keer per dag.

"Veel medicijnen hebben invloed op elkaar", zegt Clasineke van Steensel van der Aa, apotheker van de Utrechtse apotheek Boswijk. "Het ene medicijn kan de werking van een ander medicijn opheffen. Of ze kunnen elkaars werking zo versterken dat vervelende bijwerkingen optreden. Apothekers houden dat wel in de gaten, maar wij weten niet altijd wat patiënten verder nog slikken. Patiënten moeten daarom zelf ook goed opletten. Vaak is er een veilig alternatief voorhanden, of kunnen we de dosering zo aanpassen dat er geen nare bijwerkingen optreden."

Het gaat vooral mis bij ziekenhuisopnames, aldus Van Steensel van der Aa: "Specialisten weten soms niet wat iemand al slikte voordat hij werd opgenomen. En veel ziekenhuizen geven patiënten medicijnen mee na het ontslag zonder dit aan de apotheek door te geven. Pas als de patiënt met een herhaalrecept bij de eigen apotheek komt, kan de apotheker zien of er sprake is van gevaarlijke combinaties."

Jaarlijkse 'medicatiecheck'
Om de controle op medicijngebruik te verbeteren, heeft het Nederlands Huisartsen Genootschap vorig jaar een richtlijn gemaakt. Daarin staat dat 65-plussers elk jaar een 'medicatiecheck' moeten krijgen als ze dagelijks minstens vijf verschillende medicijnen gebruiken én daarnaast een verminderde nierfunctie hebben, onlangs gevallen zijn of regelmatig vergeten hun medicijnen in te nemen. Bij de medicatiecheck wisselen de patiënt, huisarts en apotheker met elkaar uit wat iemand precies slikt en welke diagnoses er gesteld zijn. Ook wordt bijvoorbeeld de nierfunctie bekeken om te bepalen of de dosering van medicijnen moet worden aangepast.

Zo staat het in de richtlijn, maar zo gaat het vaker niet dan wel. Apothekers en huisartsen hebben onvoldoende capaciteit om de check bij iedereen te doen die ervoor in aanmerking komt. Van alle patiënten die een medicatiecheck moeten krijgen, wordt slechts 12 procent echt gecontroleerd.
Tip: komt u in aanmerking voor de medicatiecheck maar bent u niet uitgenodigd? U kunt er bij uw huisarts of apotheker zelf om vragen. Niet alle verzekeraars vergoeden het; u moet het dan zelf betalen uit het eigen risico (€60 tot €70).

Zelf alert blijven
Uit het onderzoek van Plus Magazine blijkt nu dat verkeerd medicijngebruik niet alleen oudere 'grootgebruikers' treft. Ook 50-plussers hebben met dit probleem te maken. Extra waakzaamheid is daarom niet alleen nodig voor patiënten van 65 jaar en ouder; bij iedereen die medicijnen gebruikt, kan het misgaan.

Dat onderstreept ook Els Dik, apotheker en senior adviseur van het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik. "De kansen zijn wellicht iets kleiner, maar ook bij 50-plussers kunnen de gevolgen ernstig zijn." Ondanks dat artsen en apothekers het medicijngebruik in principe altijd controleren, kunnen er toch fouten in sluipen, aldus Dik. "Het is verstandig als je huisarts en apotheker regelmatig al je medicatie goed onder de loep nemen. Wees zelf ook alert en klop bij hen aan als je vragen of klachten hebt over de medicijnen die je gebruikt. Het gaat tenslotte om je gezondheid."

Zelf medicatiefouten voorkomen

• Hebt u bij de drogist pijnstillers, geneesmiddelen zonder recept, vitaminen of kruidenpreparaten gekocht? Vertel dit aan de huisarts én aan de apotheker. Vraag of de apotheker ze in het medicatie-overzicht bijschrijft.
• Vraag iedere keer dat u een nieuw geneesmiddel van de apotheek krijgt om een uitdraai van het actuele medicatie-overzicht.
• Neem deze lijst mee als u naar het ziekenhuis gaat. Zo weten specialisten ook wat u gebruikt.
• Bespreek ieder jaar een keer met uw huisarts en apotheker of de geneesmiddelen die u gebruikt nog allemaal nodig zijn, en of de dosis nog klopt.
• Gebruikt u al jarenlang dezelfde medicijnen? Kaart bovenstaande dan zeker aan bij de huisarts. Soms moet de dosis na verloop van tijd worden aangepast, omdat medicijnen op een andere manier op een ouder lichaam inwerken. En misschien hebt u de medicijnen niet meer nodig. Sommige mensen gebruiken ten onrechte jarenlang hetzelfde herhaalrecept.
• Hebt u last van de geneesmiddelen die u gebruikt? Vraag uw huisarts of apotheker om een gesprek. Sinds 2012 mogen apothekers een vergoeding vragen (€10 tot €20) voor een gesprek over geneesmiddelen.