Kanker en medicijnen: gevaarlijke combinaties

Roelof van Leeuwen, ziekenhuisapotheker bij het Erasmus MC Rotterdam: "Veel kankerpatiënten gebruiken naast de medicatie die de oncoloog voorschrijft, ook andere medicijnen. Dat kan riskant zijn, want die medicijnen kunnen een wisselwerking hebben met de kankerbehandeling. Bepaalde antidepressiva kunnen er bijvoorbeeld voor zorgen dat de hormonale behandeling van borstkanker slecht of zelfs niet aanslaat. En maagzuurremmers remmen niet alleen het zuur in de maag, maar kunnen ook de opname van bepaalde medicijnen in het bloed beïnvloeden. Dat kan betekenen dat een chemokuur slechter wordt opgenomen en in het ergste geval zelfs helemaal wordt uitgeschakeld. Andersom kan ook: de werking van een kankergeneesmiddel kan door een ander medicijn zo worden versterkt dat ernstige bijwerkingen kunnen ontstaan.

Ook middeltjes waarvan veel mensen denken dat ze onschuldig zijn, kunnen schadelijk zijn voor de behandeling: zo kan een crème tegen voetschimmel de afbraak van kankermedicijnen vertragen, waardoor je meer last van bijwerkingen kunt krijgen."

Controleren oncologen dat dan niet voordat je aan een behandeling begint?

"Iedere oncoloog vraagt zijn patiënten welke medicijnen ze gebruiken. Vaak weten patiënten dat niet precies, waardoor het lastig is om een compleet overzicht te krijgen. Wat ook meespeelt, is dat het controlesysteem in veel ziekenhuizen nog niet waterdicht is. Als een patiënt van de uroloog en de cardioloog een ongewenste combinatie krijgt voorgeschreven, gaat in de ziekenhuisapotheek direct een alarmbel af. Maar kankermedicijnen zijn vaak nog niet in het centrale registratiesysteem van ziekenhuizen opgenomen. Goede bewaking op foute combinaties is dan heel lastig."

Lopen alle kankerpatiënten die gevaarlijke combinaties slikken een risico?

"De kans op bijwerkingen is bij iedere patiënt anders. Sommige patiënten hebben nergens last van ondanks een riskante combinatie, terwijl anderen veel of ernstige bijwerkingen kunnen krijgen. Door de dosis van het geneesmiddel aan te passen of te switchen naar een ander geneesmiddel is dat vaak te voorkomen."

Wat kun je zelf doen om te voorkomen dat het misgaat?

"Vraag je apotheek om een actueel medicijnoverzicht en neem dat mee naar de oncoloog. Geef ook aan welke kruidenmiddelen, voedingssupplementen en andere alternatieve middelen je gebruikt. Doe dat ook als je denkt dat je oncoloog gebruik van die middelen afwijst: het is voor je eigen veiligheid."