Dokterspost maart/april 2020

Lezersvraag 1: Kan ik knielen met een nieuwe knie?

Binnenkort ga ik onder het mes om een nieuwe knie te krijgen. Kan ik daarna nog op mijn knieën zitten?

"Ik zou het haast een pijnlijke vraag noemen. Een knie is een veel vervelender gewricht om te vervangen dan een heup. Echt goed herstel duurt meestal langer dan een jaar en de meeste mensen vertellen ook veel ­later nog dat de nieuwe knie nooit is gaan aanvoelen als lichaamseigen. Twee jaar na de operatie – men gaat ervan uit dat dan het optimale resultaat is bereikt – kan 60 tot 80% nog niet knielen of hurken. Vervelend bij veel werkjes in huis en tuin, maar ook als je bent gevallen.

Het is wel een ­onderwerp dat leeft in de orthopedie: men vindt dat het anders zou moeten en daar wordt onderzoek naar gedaan. Daaruit blijkt onder meer dat als je voor de operatie goed kon knielen, het daarna eigenlijk ook wel lukt. Verder blijkt dat mensen het vaak beter kunnen dan ze denken. Ik zou ­direct met uw orthopedisch chirurg en fysiotherapeut bespreken dat het belangrijk voor u is."

Lezervraag 2: Herstelt mijn reuk na totaal reukverlies?

Na mijn laatste verkoudheid ruik ik helemaal niets meer. Een kno-arts raadde me reuktherapie aan: je moet dan een paar keer per dag aandachtig ‘ruiken’ aan flesjes met bekende geuren zoals eucalyptus of limoen. Ik ruik wel iets, maar het is meer een chemische, zeepachtige lucht, die ik ook ruik bij etenswaar. Zou het ooit nog goed komen? Ik ben een vrouw van 74 jaar.

"Een verkoudheidsvirus kan de zenuwcellen in je neusslijmvlies zodanig beschadigen dat je niets meer ruikt. Zenuwcellen zijn heel gespecialiseerd; je lichaam kan ze niet gemakkelijk vervangen. Vaak komt enkele maanden na de verkoudheid geleidelijk weer iets van de reukzin terug. Dat je in het begin ‘gemankeerde’ geuren ruikt, komt doordat de geur die je hersenen interpreteren, tot stand komt uit signalen van verschillenden reuk- zenuwcellen. Als er daar een aantal van zijn uitgeschakeld maar andere doen het nog, dan ruik je iets heel anders dan je gewend was.

Dat je op den duur weer ‘normaler’ gaat ruiken, komt doordat de geurzenuwcellen in het slijmvlies toch weer aangroeien, en misschien ook doordat je hersenen de informatie die ze krijgen uit de resterende zenuwcellen anders gaan interpreteren. Of het helemaal goed komt weet ik niet, maar als u iets ruikt, is er herstel gaande, en dat kan lang doorgaan. Bij ratten, bij wie als experiment het neusslijmvlies werd ‘gesloopt’ met een gemene chemische stof, herstelden de geurzenuwen zich in een week of zes volledig. Nu bent u geen rat (in dit geval helaas, want bij ratten gaat alles sneller) en als je ouder wordt gaat herstel sowieso langzamer, maar biologisch gezien kan het dus wel."

Lezersvraag 3: Werkt vitamine K weerstandverhogend?

Vitamine K2 staat momenteel volop in de belangstelling, maar niemand in de medische wereld kan mij veel vertellen over de doseringen en effecten. Vanwege een hardnekkige verkoudheid wilde ik mijn weerstand verhogen en gebruikte ik 90 microgram per dag. Ik ben daar weer mee gestopt toen ik onverklaarbare neusbloedingen kreeg. Ik ben een man van 86 jaar.

"De neusbloedingen schrijf ik eerder toe aan de verkoudheid dan aan de ­vitamines. Van vitamine K wordt niet verondersteld dat het je weerstand ­tegen infecties verhoogt. Vitamine K is nodig voor de aanmaak van sommige stollingseiwitten, daarom worden vitamine K-blokkers zoals sintromitis gebruikt als ‘bloedverdunners’. De laatste jaren wordt gedacht dat het aderverkalking en botontkalking kan tegengaan. Simpel gezegd: de kalk moet in de botten en niet in de vaten.

Maar zo simpel is het niet. In een ­onderzoek naar botontkalking bleek het de botdichtheid niet te verbeteren, maar mensen die het gebruikten ­hadden wel heel veel minder botbreuken: het bot werd dus sterker zonder dat er extra kalk in zat. Heel interessant, maar het ging om 45 milligram per dag en dat is 500 keer zoveel als in het preparaat dat u gebruikte. Alleen de preparaten met microgrammen worden bij ons veilig genoeg geacht om over de toonbank te gaan. Dat belet commerciële vitamineproducenten niet om claims te doen waar eigenlijk niemand iets van weet."

Lezersvraag 4: Kan veel gapen wijzen op iets ernstigs?

Mijn man gaapt heel veel. Het gaat de hele dag door, soms wel achtmaal achter elkaar. Kan het een symptoom zijn van een ernstige aandoening?

"Ik denk het niet. Gapen is een reflex waarvan we eigenlijk niet weten wat de functie is. Als student had ik een slang als huisdier. Die gaapte regelmatig en dan moest ik ook gapen: het is heel aanstekelijk. Hoe is dat voor u? Als iets door de evolutie blijft bestaan, denken we: het heeft kennelijk een functie, maar welke, daar wordt nog altijd over gediscussieerd.

Vooral medicijnen die van invloed zijn op je geest, zoals antidepressiva, kalmeringsmiddelen en opiaten, kunnen je meer of minder laten gapen. Bij sommige nare hersenziekten zoals multiple sclerose of sommige hersen-infarcten kun je ook veel gaan gapen, maar het is eigenlijk nooit het eerste en enige verschijnsel van een ziekte. Ik denk dus dat ik er ook niet mee naar de huisarts zou gaan. Die kan er ook niet zoveel mee, behalve vragen of uw man nog andere klachten heeft."