Goede raad is bijna gratis

Juridisch advies heeft een dure naam. Het uurtarief van een advocaat begint vaak bij €200. Dan is het fijn om te weten dat er ook hulpverleners klaarstaan die gratis of tegen een geringe vergoeding allerlei vragen beantwoorden, meekijken naar contracten en juridische brieven en soms ook concreet helpen om zaken te regelen met bijvoorbeeld de Belastingdienst. Vaak is een laag inkomen een voorwaarde, maar niet altijd. Hier kun je terecht voor verschillende rechtsgebieden:

Sociaal werk Nederland

Website: www.sociaalwerknederland.nl/sociaal-raadslieden

Voor wie? Mensen met een laag inkomen, een klein pensioen of wisselende inkomsten

Hoe? Persoonlijk gesprek (op afspraak)

Kosten voor de vraagsteller? Geen

Wie betaalt de kosten? ­Gemeente

Hoeveel vraagstellers per jaar? 400.000

De sociaal raadslieden van Sociaal Werk Nederland geven gratis hulp aan mensen met een laag inkomen, onder andere bij problemen met uitkeringen, geldzaken, schulden, werk, wonen, belasting en kwijtschelding, en consumentenzaken. Sociaal raadslieden zijn te vinden in circa 150 gemeenten, soms als onderdeel van een welzijnsorganisatie of buurtteam. Ze helpen mensen met een inkomen onder 120 procent van de bijstandsnorm, maar die norm wordt niet altijd zo strikt toegepast.

Sociaal raadslieden werken met een inloopspreekuur of met vooraf ­geplande afspraken. Je hebt dus altijd persoonlijk contact met een hulpverlener. Dat maakt het makkelijker om samen naar een ingewikkelde brief te kijken bijvoorbeeld en om andere problemen te bespreken. De sociaal raadslieden doen hun best om een snelle, concrete oplossing te vinden. Ze kunnen ­bijvoorbeeld namens een cliënt bellen met de Belastingdienst en andere instanties. Als er gespecialiseerde juridische hulp nodig is, verwijzen de sociaal raadslieden door naar een advocaat.

Het Juridisch Loket

Website: www.juridischloket.nl

Telefoon: 0800-8020 (gratis)

Voor wie? Particulieren

Hoe? Inloopspreekuur, telefonisch, e-mail, social media

Kosten voor de vraagsteller? Geen

Wie betaalt de kosten? Ministerie van Justitie en Veiligheid

Hoeveel vraagstellers per jaar? 584.000

Het Juridisch Loket geeft gratis juridisch advies en informatie aan particulieren over het Nederlandse recht. Vragen over vermogen worden niet behandeld, maar verder kun je er met praktisch alle juridische problemen terecht, bijvoorbeeld op het gebied van werk, relatie of aankopen. Op de website staan tips, informatie en voorbeeldbrieven, je kunt online of telefonisch een vraag stellen en je kunt naar een inloopspreekuur. Is er meer tijd nodig, dan is voor mensen met een laag inkomen een vervolgafspraak mogelijk. Als Het Juridisch Loket niet kan helpen, kun je een doorverwijzing krijgen naar een andere instantie, een advocaat of een mediator. Mensen met een laag inkomen die in aanmerking komen voor gesubsidieerde rechtsbijstand (zie kader vorige pagina), hebben met een doorverwijzing van Het Juridisch Loket recht op korting op de eigen bijdrage. Het Juridisch Loket heeft ruim dertig vestigingen en verschillende servicepunten door het hele land.

Recht op je Recht

Website: www.rechtopjerecht.nl

Voor wie? Iedereen

Hoe? Via e-mail

Kosten voor de vraagsteller? Geen

Wie betaalt de kosten? Donateurs, inzet van vrijwilligers

Hoeveel vraagstellers per jaar? 1200

Recht op je Recht geeft via e-mail juridisch advies op alle rechtsgebieden, zoals huurrecht, consumentenrecht, personen- en familierecht, bestuursrecht en sociale zekerheidsrecht. Dit advies wordt gegeven door een universitaire rechtenstudent. De student formuleert het advies in begrijpelijk Nederlands in een document en een teamleider – ook een student – kijkt het advies na voordat het via de mail naar de vraagsteller wordt gestuurd. Meestal duurt dat ongeveer een week. Eventueel kan de vraagsteller op de mail reageren met een aanvullende vraag. Bellen of een persoonlijk contact is niet mogelijk. Iedereen kan een vraag insturen, zowel particulieren als bedrijven, en ongeacht het inkomen. De vraagsteller kan volledig anoniem blijven. Je hoeft alleen een naam en e-mailadres in te vullen.

Rechtswinkel

Website: www.rechtswinkel.nl

Voor wie? Iedereen

Hoe? Via e-mail/website

Kosten voor de vraagsteller? Geen

Wie betaalt de kosten? Rechtshulpverleners

Hoeveel vraagstellers per jaar? 4500

Rechtswinkel.nl geeft online ­advies op vrijwel alle rechts-gebieden aan zowel particulieren als onder­nemers. De vraagsteller moet hiervoor een vragen­formulier invullen op de website. De vraag wordt dan voorgelegd aan meer dan vierhonderd advocaten, juristen en andere rechtshulpverleners. Zij kiezen zelf welke vragen zij beantwoorden. Vragen en antwoorden worden gepubliceerd op de website en zijn voor iedereen zichtbaar. De naam van de vraagsteller wordt niet gepubliceerd.

Een vraag kan door meer deskundigen worden beantwoord, maar het komt ook voor dat een vraag onbeantwoord blijft. Daar staat tegenover dat vragen stellen volledig gratis is. De rechtshulpver-leners worden niet betaald; vragen beantwoorden is voor hen een vorm van publiciteit. Het maakt hen beter vindbaar voor nieuwe cliënten. Zij betalen €37,90 per maand voor toegang tot de website.

Als een vraagsteller meer hulp nodig heeft bij een juridische kwestie, kan hij via mail of telefoon contact opnemen met de rechtshulpverlener. Voor verdere juridische begeleiding vraagt de rechtshulpverlener een vergoeding.

De Rechtstelefoon

Website: www.rechtstelefoon.nl

Telefoon: 0900-1966

Voor wie? Iedereen

Hoe? Telefonisch

Kosten voor de vraagsteller? €0,95 per minuut of lidmaatschapskosten (€7,42 per maand)

Wie betaalt de kosten? Vragenstellers

Hoeveel vraagstellers per jaar? 50.000

De Rechtstelefoon geeft telefonisch advies op alle rechtsgebieden. Iedereen kan de Rechtstelefoon bellen, particulieren en ondernemers. Het antwoord wordt gegeven door een van de veertien juristen die de Rechtstelefoon in dienst heeft. Deze juristen zijn getraind om snel vanuit parate kennis een vraag te beantwoorden. Zo nodig kan hij of zij overleggen met een collega of even iets opzoeken. Een telefoongesprek duurt gemiddeld tien minuten, maar gesprekken van veertig minuten komen ook voor. De jurist maakt een dossier van het gesprek, zodat de vraagsteller er later makkelijk op terug kan komen.

De vraagsteller betaalt €0,95 per minuut, ook tijdens de wachttijd, die gemiddeld twee tot vijf minuten ­bedraagt. Duurt het langer dan vijf minuten, dan vergoedt de Rechts-telefoon de kosten tijdens het wachten (op verzoek). Voor €7,42 per maand kun je lid worden. Dan kun je onbeperkt vragen stellen zonder bijbetaling.

Rechtswinkel

Website: rechtswinkel.start­pagina.nl

Telefoon: zie website van de rechtswinkel

Voor wie? Vooral mensen met een zwakke rechtspositie

Hoe? Telefonisch of op (online) spreekuur

Kosten voor de vraagsteller? Gratis, bij een rechtszaak alleen griffierechten

Wie betaalt de kosten? Donateurs en subsidiegevers (soms een advocatenkantoor)

Hoeveel vraagstellers per jaar? Varieert per vestiging

Rechtswinkels of wetswinkels zijn vooral te vinden in studenten­steden, maar ook sommige kleinere plaatsen hebben een eigen rechts- of wetswinkel. Er werken (voor-namelijk) vrijwilligers, bijna allemaal rechtenstudenten die al een eind gevorderd zijn met hun studie. Zij geven antwoord op vragen over huurrecht, consumentenrecht, ­sociale zekerheid en arbeidsrecht, maar ook andere rechtsgebieden komen voor. Er zijn ook rechts­winkels speciaal voor belasting­-zaken of uitsluitend voor vrouwen of jongeren en kinderen.

Zo nodig kan een vrijwilliger ook bemiddelen of een cliënt bijstaan in een rechtszaak voor de kantonrechter of de bestuursrechter. De hulp is vooral bedoeld voor mensen met een lager inkomen. AOW-­ontvangers en studenten worden altijd geholpen.

Inloopspreekuur

Website: www.inloopspreekuuradvocaat.nl

Voor wie? Iedereen

Hoe? Op spreekuur bij een ­advocaat in de buurt, soms ook online of telefonisch

Kosten voor de vraagsteller? Gratis spreekuur; daarna wel kosten als het een zaak wordt en er een overeenkomst met de advocaat wordt gesloten

Wie betaalt de kosten? De advocaat; die benut het gratis inloopspreekuur voor het werven van nieuwe cliënten

Hoeveel vraagstellers per jaar? 25.000

Inloopspreekuuradvocaat.nl is een online platform van advocatenkantoren die een gratis inloopspreekuur aanbieden. Iedereen kan via de website een vraag voorleggen en zich aanmelden voor het inloopspreekuur in een bepaalde stad. Ruim negentig advocaten­kantoren in heel Nederland doen mee. Elk advocatenkantoor geeft zelf aan voor welke rechtsgebieden je er ­terechtkunt.

De advocaat adviseert in de eerste plaats over de haalbaarheid van een rechtszaak. Maar als een cliënt geholpen is met een kort antwoord of een doorverwijzing naar een ­andere instantie, dan kan de hulp ook daartoe beperkt blijven. Het gratis gesprek duurt maximaal een halfuur en is eenmalig. Als de vraagsteller meer hulp wil, worden afspraken gemaakt over de kosten.

Slachtofferhulp Nederland

Website: www.slachtofferhulp.nl

Telefoon: 0900-0101 (gebruikelijke belkosten)

Voor wie? Slachtoffers van mis­drijven of calamiteiten

Hoe? Telefonisch, chat, mail of persoonlijk contact

Kosten voor de vraagsteller? Geen

Wie betaalt de kosten? Overheid

Hoeveel vraagstellers per jaar? Ruim 200.000 (zowel emotioneel als juridisch)

Slachtofferhulp Nederland geeft gratis hulp aan slachtoffers van misdrijven en calamiteiten. De meeste slachtoffers komen met Slachtoffer­hulp in contact nadat ze aangifte hebben gedaan van een misdrijf. Als er een verdachte of dader bekend is, kunnen slachtoffers juridische hulp krijgen bij het opeisen van een schadevergoeding. Het kan dan gaan om materiële schade, bijvoorbeeld als de auto van het slachtoffer is vernield, of immateriële schade, bijvoorbeeld als iemand slecht slaapt door een misdrijf dat hij heeft meegemaakt. Zo nodig gaat een jurist van Slachtofferhulp mee naar de zitting om toelichting te geven aan de rechter. Verder krijgen slachtoffers hulp bij het opstellen van een schriftelijke slachtofferverklaring, die ze op grond van hun spreekrecht mogen uitspreken tijdens de zitting. Slachtoffers van rampen en calamiteiten, bijvoorbeeld een overstroming, kunnen praktische hulp krijgen bij het aanvragen van een vergoeding via hun verzekering. Bijna 12.000 slachtoffers krijgen hulp bij het verhalen van schade, ruim 2700 krijgen juridische bijstand op de rechtszitting en ruim 1800 krijgen hulp bij het uitoefenen van hun spreekrecht.

ACM ConsuWijzer

Website: www.consuwijzer.nl

Telefoon: 088-070 70 70

Voor wie? Consumenten

Hoe? Online, telefonisch, WhatsApp

Kosten voor de vraagsteller? Geen

Wie betaalt de kosten? Overheid

Hoeveel vraagstellers per jaar? 73.000

ACM ondersteunt Nederlandse consumenten die vragen hebben op het gebied van consumentenrecht of die problemen hebben met een winkel of leverancier. Bijvoorbeeld als je iets online hebt gekocht, maar het wordt niet geleverd. Of als je een dure koelkast hebt gekocht die net na de verkoopgarantie stukgaat. Op de website staan veel voorbeeldbrieven die je hiervoor kunt gebruiken, maar je kunt ook bellen, appen of online advies vragen. ACM ConsuWijzer bemiddelt niet en doet geen uitspraken over een geschil. Consumenten moeten zelf aan de slag met de gegeven hulpmiddelen.

Het ECC

Website: www.eccnederland.nl

Telefoon: 030-232 64 40

Voor wie? Consumenten met een aankoopprobleem in een ander EU-land, Noorwegen, IJsland of het Verenigd Koninkrijk

Hoe? Website, telefonisch, schriftelijk en social media

Kosten voor de vraagsteller? Geen

Wie betaalt de kosten? Europese Commissie en het ministerie van Justitie en Veiligheid

Hoeveel vraagstellers per jaar? Ruim 7500

Het ECC bemiddelt bij grensoverschrijdende problemen tussen Nederlandse consumenten en ­ondernemers die gevestigd zijn in een ander EU-land. Dat kan bijvoorbeeld gaan over internationale vliegreizen en autohuur, hotels, appartementen en restaurants, en over spullen die je (online) in het buitenland hebt gekocht.

Je moet altijd eerst zelf je klacht voorleggen aan de ondernemer met wie je een geschil hebt. Dat kan met behulp van een voorbeeldbrief die in het Nederlands en in het Engels te vinden is op de website van het ECC. Kom je er met de onder­nemer niet uit, dan kun je het ECC vragen om te bemiddelen. Het ECC doet geen bindende uitspraak. Als bemiddeling niet lukt, adviseert het ECC over alternatieve mogelijk­heden om je recht te halen, zoals een geschillencommissie of een gerechtelijke procedure.

Geschillencommissie

Een geschillencommissie doet een bindende uitspraak in een geschil tussen een consument en een bedrijf dat is aangesloten bij een geschillencommissie. Er zijn tachtig commissies voor uiteen­lopende branches. Je kunt bij een geschillencommissie terecht als je eerst zelf hebt geprobeerd tot een oplossing­ te komen. Het klachtengeld bedraagt €25 tot €152,50. Je kunt dit geld (deels) terugkrijgen als je gelijk krijgt. Meer informatie: www.degeschillencommissie.nl

Er bestaan ook specifieke geschillencommissies voor de zorg: www.geschilleninstantieszorg.nl

De Ombudsman

Een ombudsman is een organisatie die helpt bij onrecht en misstanden aan de kaak stelt. De meeste ombudsmannen bemiddelen, sommige doen ook bindende uitspraken.­ Dit zijn de belangrijkste.

• Nationale Ombudsman (www.nationaleombudsman.nl)
• Ombudsman zorgverzekeringen (www.skgz.nl)
• OV Ombudsman (www.ov­ombudsman.nl)
• Ombudsman Pensioenen (www.ombudsmanpensioenen.nl)
• Gemeentelijke ombudsman (zie gemeentelijke website)

Huurcommissie

De Huurcommissie helpt huurders die een probleem hebben met hun verhuurder, bijvoorbeeld over de hoogte van de huurprijs, servicekosten of achterstallig onderhoud. De huurcommissie geeft informatie, bemiddelt en doet zo nodig een bindende uitspraak. Meer informatie: www.huurcommissie.nl

Buurtbemiddeling

Veel gemeenten geven gratis hulp bij problemen tussen buren. Via de website Problemen­metjeburen.nl kun je tips vinden om burenproblemen op te lossen. Lukt dat niet, dan kun je hulp aanvragen met een ­formulier op de website. Buurtbemiddelaars helpen dan om de problemen door middel van gesprekken op te lossen.

Goedkope hulp met een lidmaatschap

Leden van belangenorganisaties kunnen vaak op grond van hun lidmaatschap juridische hulp krijgen bij specifieke problemen. Denk aan de ANWB, Consumentenbond, Vereniging Eigen Huis, Woonbond en de vakbond. Ook een rechts­bijstandsverzekering geeft recht op juridische hulp.

Rechtsbijstand met subsidie

Mensen met een laag inkomen en weinig vermogen kunnen een advocaat meestal niet betalen. Maar als ze een serieus juridisch probleem hebben, kunnen zij toch gebruikmaken van rechtsbijstand.

Advocaten en mediators kunnen namens hun cliënt subsidie aanvragen bij de Raad voor de Rechts­bijstand. De cliënt moet een deel van de kosten zelf betalen.

De eigen bijdrage hangt af van inkomen, vermogen, het belang van de zaak en het rechtsgebied. Voor de meeste rechtsgebieden en bij een belang van €500 is de eigen bijdrage voor een ­advocaat minimaal €214. Voor per­sonen- en familierecht, zoals een echtscheiding, is de minimum bijdrage €373. De maximale eigen bijdrage is ruim €900.

Gesubsidieerde­ rechts­bijstand is alleen ­mogelijk voor alleenstaanden met een inkomen onder de €29.400 en voor partners met een inkomen onder de €41.600. Het vermogen mag niet hoger zijn dan €30.846. De Raad voor de Rechtsbijstand kijkt hiervoor naar gegevens uit 2020 die bij de Belastingdienst bekend zijn.