De verhalen achter de kunst van Beaufort24
Elke drie jaar kun je je verheugen op de openluchttentoonstelling Triënnale Beaufort langs de Belgische Kust. Beaufort24 presenteert 18 nieuwe werken van kunstenaars in het unieke decor van de Kust. Hier lees je sommige van de verhalen achter deze bijzondere kunstwerken.
Beaufort24 presenteert hedendaagse kunst in het decor van de Belgische Kust. Curator Els Wuyts selecteert de kunstwerken op basis van het concept 'Fabric of Life', geïnspireerd door het gedicht van Kay Ryan. De tentoonstelling onderzoekt de verbondenheid tussen verschillende plekken langs de kustlijn en brengt verhalen, geschiedenissen, kunststromingen en sporen van mens, plant en dier samen. Het doel is om onzichtbare verbanden bloot te leggen en een web van relaties te laten spreken.
De installaties hebben invloed op bestaande denkbeelden en roepen herinneringen en waarden op. Beaufort24 reikt naar een voortdurende vorming en betekenisgeving, waarbij zowel de lokale context als de grote samenleving worden belicht. De kunstwerken worden langs de kusttram getoond, die verschillende plekken verbindt en een breed publiek bereikt. Beaufort24 nodigt uit om te reflecteren en mee te bewegen, in harmonie met de omgeving.
1: Filip Vervaet: Staging Sea
Bij haar ontstaan op het eind van de 19de eeuw was de Sint-Pieterskerk omgeven door duinen. In 2024 ondergaat het kerkplein een transformatie: de kerk wordt een bibliotheek, het stenen plein ruimt terug plaats voor een duinlandschap. Zeven lantaarns met blauwgroene, glazen bollen sieren voortaan deze plek, een verwijzing naar het bevreemdende schilderij Landschap met Lantaarns (1958) van Paul Delvaux.
Staging Sea is een totaalkunstwerk: een samenspel tussen het landschap, de lantaarns en het paviljoen met een fontein. Het werk is veranderlijk als de zee qua kleur en licht. De fontein maakt het getijdenverschil aan de Belgische Kust, dat maar liefst vijf meter bedraagt, zichtbaar. Het heeft dus zowel iets natuurlijks als iets hightech. De nabijheid van de zee wordt aangekondigd; zelf is ze (nog) niet te zien vanop deze plek. Twee van de twaalf panelen van het paviljoen zijn open, om bezoekers toe te laten plaats te nemen. Op die manier is het werk niet enkel een ode aan de zee, maar ook een kanttekening bij de menselijke impact op de natuur. Een rode draad in het oeuvre van Filip Vervaet is het toe-eigenen en de maakbaarheid van de natuur.
2. Johan Creten: The Herring
Met dit werk keert Johan Creten terug naar zijn wortels in Vlaanderen. In Koksijde bevindt hij zich in uitstekend artistiek gezelschap. Paul Delvaux, met een eigen museum in Sint-Idesbald, en Constant Permeke, zijn niet veraf. Ook beeldhouwer George Grard vestigde zich in de jaren 1930 in Sint-Idesbald.
Zoals verschillende kunstenaars met elkaar in verbinding treden, is er ook sprake van een band tussen mens en natuur. Het beeld THE HERRING speelt met de dubbele betekenis van la mer" en "la mère", de moeder. De zee en het leven zijn onlosmakelijk verbonden. Tijdens de Tweede Wereldoorlog kon de Westkust overleven dankzij een ongewoon rijke haringvangst. Het beste haringjaar ooit was de winter van 1942-1943. Er spoelde toen zoveel haring aan, dat men die met de blote hand kon opscheppen. Is de opbrengst van de zee onuitputtelijk? Het werk confronteert ons op die manier met het hedendaagse vraagstuk van duurzaamheid en ecologie.
3. Alexandra Bircken: Top down / Bottom up
Het ene jonge meisje daagt de wetten van de zwaartekracht uit. Schijnbaar moeiteloos voert ze een handenstand uit op de hoogste rand van het Koning Albert I monument. Haar evenbeeld staat beneden, op de toppen van haar tenen en met gestrekte armen. Zoals Atlas het hemelgewelf op zijn schouders droeg, draagt dit meisje het gewicht van de wereld van vandaag en gisteren. De lichamen van jonge vrouwen worden gezien als het ultieme symbool van jeugd en schoonheid en worden vaak als dusdanig gecommercialiseerd.
Alexandra Bircken liet zich inspireren door haar dochter die aan gymnastiek doet. Het model voor deze sculptuur moest deze houding twee volle minuten aanhouden – dat vergt een flinke dosis (wils)kracht.
4. Jef Meyer: Untitled
Jef Meyer heeft een voorliefde voor beton: een materie die tijdens het produceren eindeloze variatie in het eindproduct toelaat. Kalk of zand toevoegen geeft een heel ander resultaat. Verschillende droogtijden in de zomer of winter beïnvloeden het uitzicht net zozeer. Door regen komt de kalk terug vrij. Door de druk van het gieten, komt het beton bol te staan – de kunst is om het net niet te laten barsten. De bolle panelen vangen het licht op en kaatsen het terug. Je ziet bewust sporen van het maakproces: de vlekken en druppels verlenen karakter, zoals het lijnenspel in marmer. Dit werk is allesbehalve gepolijst, maar net ruw en levend. Heel dit werk is met slechts één mal gemaakt. Om de deuropening te maken werd de mal omgedraaid. Je ziet nog contouren van de deur: de schoonheid van het imperfecte. Doordat een werk onaf is - of lijkt - wordt de fantasie van de kijker des te meer aangesproken.
Je wordt naar binnen gezogen in de duisternis en je volgt de schemering naar het licht, tot je beloond wordt met een zicht op zee. Het idee hiervoor ontstond na een bezoek aan de toren van de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal van Antwerpen, waar je met een beklemmend gevoel binnenkomt, trappen bestijgt en uiteindelijk een weids panorama zich ontvouwt. Het werk is net breed genoeg om je armen te strekken. Deze rondreizende toren wordt vaak tentoongesteld met een klankinstallatie van Floris Vanhoof. Op deze plek is er bewust ruimte gelaten voor het geruis van de wind en de zee. Het werk heeft ook iets weg van een bunker met kijkgaten, zoals we die hier iets verderop langs een observatiepost terugvinden.
5. Femmy Otten: Moeder
Negen maanden werkte Femmy Otten aan een houten versie van dit beeld: de volledige duur van haar zwangerschap. Door de tijd te nemen, kon ze ook afstand creëren. Het viel Femmy Otten op dat er relatief weinig afbeeldingen van zwangere vrouwen in de kunstgeschiedenis bestaan, zeker in de hedendaagse kunst. Ook kunst van vrouwelijke kunstenaars die moeder zijn, is ondervertegenwoordigd in de publieke ruimte.
Aan deze hernieuwde versie in marmer gaan opnieuw negen maanden precisiewerk vooraf. Het beeld werd niet gekneed door de blik van een man. Haar naaktheid is niet erotisch, maar ontwapent. Zonder de ballast van kledij zijn we allen gelijk: een troostende gedachte. Je voelt de zachtheid en liefde die de kunstenaar in de uitvoering stak.
6. Pei-Hsuan Wang: Al Met Der Tyd
Aan weerszijden van een bank, met zicht op zee, zijn op subtiele wijze twee beelden aanwezig: ze houden al wie er even komt verpozen gezelschap. We zien twee mythische wezens als bewakers. Meestal worden ze geplaatst bij de ingang van een huis of heiligdom om rampen en kwaad af te weren. Hier flankeren ze een zitgedeelte langs het duinpad. Daardoor ontstaat een portaal dat de zittende persoon naar een andere mindset transporteert, dankzij het inspirerende uitzicht op de zee en de hemel. De bewakers zijn hybride wezens die luisteren naar mythische figuren en godheden uit de Chineessprekende wereld. Ze zijn de beschermers van waterwegen en kustgemeenschappen. In de armen van de staande figuur is een vos te zien: een verwijzing naar de plaatselijke legende over Mong de Vos, een strandjutter uit De Haan.
Om dit werk te realiseren kreeg Pei-Hsuan Wang begeleiding van De Haanse Heemkring Tussen Noordee en Noordzee en inwoners van de gemeente. De titel 'Al Met Der Tyd' verwijst naar een inscriptie uitgehouwen in een gevelsteen die ooit een belle epoque-villa sierde. In 1890 was het zelfs een van de allereerste villa's in De Haan. Tegenwoordig bevindt de steen zich in het archief van Heemkring De Haan en is hij hun logo geworden. De zinsnede suggereert dat het belangrijk is om tijd vrij te maken voor persoonlijke groei in het leven. Het is ook een poëtische verwijzing naar de cyclische levensloop aan zee, zoals voor eigenaren van familiepensions: bezoekers komen en gaan in golven, naarmate de seizoenen verstrijken.
7. Driton Selmani: Lost For Words
Toen Driton Selmani, die in zijn thuisland Kosovo, gewend is aan constant rumoer, voor het eerst ter plaatse kwam in Blankenberge, was hij onder de indruk van de rust aan het begin van het duinpad. Die stilte vormt meteen een breuk in beleving, geluid en uitzicht in vergelijking met de drukke, feestelijk bruisende zeedijk. Als naar een vuurtoren of een baken van hoop worden we aangetrokken tot het roterende werk Lost For Words van Driton Selmani. Op zoek naar het poëtische in uitdagende tijden, wordt dit werk een windwijzer voor empathie. De kunstenaar gelooft dat de inwoners van Blankenberge zich niet alleen met elkaar kunnen verbinden, maar ook met hogere doelen door gebruik te maken van de emoties die in de lucht zweven. De bedoeling is om een diep gevoel bij de kijker op te roepen, waarbij de grenzen van de rationaliteit worden overstegen.
De kunst van Driton Selmani is onlosmakelijk verbonden met de geopolitieke nuances van zijn afkomst: Kosovo, een plek die aan de vooravond van internationale erkenning staat. Verschillende talen en culturen bestaan er vaak gepolariseerd naast elkaar, niet door de onwil van de bewoners, maar door politieke intriges. Binnen deze context ontstaat Driton Selmani's oeuvre als een dialoog. In Lost For Words navigeert hij met finesse door dit ingewikkelde terrein, waarbij hij zijn artistieke taal gebruikt om de harde tonen van verschil te verzachten. Zijn werk overstijgt het politieke moeras en streeft ernaar eerder een ervaring dan een rationele observatie te bieden.
8: Ivan Morison: Star of the Sea
Ontworpen voor het strand van Zeebrugge trekt Star of the Sea met zijn omvangrijke structuur en opmerkelijke schoorstenen al van ver de aandacht. De bevreemdende, monumentale aanwezigheid in de badplaats verkent de wisselwerking tussen kunst, industrie, natuur en ecologie.
Star of the Sea verwijst naar verscheidene architecturale structuren die we kunnen herkennen tijdens een wandeling langs de Belgische Kust en de Noordzee: een bunker, een fort, een paviljoen, een zandkasteel of een speeltuin op het strand. Toch weerstaat Star of the Sea strakke classificaties, net als de zeshoekige structuur die niet meteen aan een ster doet denken. Noch het ene, noch het andere, en tegelijk al die vormen in één.
9. Lucie Lanzini: Trouble Sea
Vanuit haar interesse voor architectuur verzamelt Lucie Lanzini details van gebouwen. De sculptuur Trouble Sea stelt een raam voor, geïsoleerd en uit zijn context gehaald vormt het een kader dat ons op een andere wijze naar het landschap laat kijken. Het onvolledige en ontwrichte glas laat ruimte in het kader: je kan door de sculptuur heen stappen, als is het een portaal. Het werk bevindt zich in het park vlakbij de duinen en functioneert zo als een opening naar de zee. De pastelblauwe tint van het glas verwijst naar het omliggende landschap.
Lucie Lanzini slaagt erin ons een nieuwe relatie te laten aangaan met vertrouwde objecten, door subtiele ingrepen. Het staal is gepolijst, als een spiegel. Het gebruikte glas daarentegen is troebel ‘oceaanglas’, golvend als de zee. Onze blik is daardoor ook getroebleerd. De golven zijn in dit werk verticaal weergegeven. Zo is er telkens een element van verrassing dat je opnieuw en anders doet kijken.
