Driekwart mensen met klachten hoeft niet naar een oogarts
Lange wachttijden bij oogartsen met als gevolg niet-tijdige diagnoses en eventuele daaruit voortkomende complicaties: als het op efficiëntie aankomt valt er in de oogzorg nog (gezondheids)winst te boeken. Uit nieuw onderzoek blijkt dat de inzet van een optometrist in de eerste lijn circa 750.000 huisartsconsulten per jaar zou kunnen schelen.
In verschillende regio’s luiden huisartsen de noodklok vanwege een te hoge werkdruk. De inzet van de optometrist in de eerste lijn kan de huisarts flinkt ontlasten, zo blijkt uit onderzoek van onderzoeksbureau SiRM in opdracht van Specsavers samen met het Oogfonds.
Oogzorg onder druk
Het onderzoek toont aan dat er behoorlijke capaciteitsproblemen zijn in de oogzorg. Er zijn lange wachttijden en de zorg staat onder toenemende druk. Jaarlijks vinden er ongeveer 2,4 miljoen huisartsbezoeken plaats voor klachten aan het oog en worden ongeveer 550.000 mensen doorverwezen naar de oogarts. Minimaal 1 miljoen mensen in Nederland hebben een oogziekte waarvoor medisch-specialistische zorg nodig is. Maar de wachttijden voor een poliklinisch bezoek bij ziekenhuizen liggen boven de Treeknorm van 28 dagen (de afspraak die zorgaanbieders en verzekeraars met elkaar hebben gemaakt over de maximaal aanvaardbare wachttijden in de zorg). En de verwachting is dat het aantal mensen met oogziekten tot 2030 door de vergrijzing stijgt met meer dan 17 procent. Uit het rapport blijkt duidelijk dat de vraag naar oogzorg hoger is dan het aanbod. Terwijl zichtverlies veel impact heeft op de kwaliteit van leven. Een tijdige diagnose en behandeling kunnen dus veel leed voorkomen.
Optometrist tussen huisarts en oogarts
In de klassieke oogzorgketen verwijst een huisarts op basis van klachten door naar een oogarts, omdat hij zelf meestal geen diagnose kan stellen. Dit gaat dus om ongeveer 550.000 mensen. Hierdoor moet de oogarts consulten op zich nemen, die ook door een optometrist afgehandeld hadden kunnen worden. De onderzoekers becijferden dat het jaarlijks zo'n 130.000 onnodige doorverwijzingen zou schelen als de huisarts eerst doorverwijst naar de optometrist ('anderhalvelijnszorg'). Driekwart van de mensen heeft daar namelijk genoeg aan het oogonderzoek dat bij een optometrist kan worden gedaan. Bij de mensen die vanuit de optometrist wél worden doorverwezen naar de oogarts, gebeurt dat dan op basis van diagnose in plaats van klachten.
Juiste Zorg op de Juiste Plek
Het succes van het inzetten van de optometrist in de oogzorgketen, tussen de huisarts en de oogarts, is praktisch bewezen in verschillende pilots binnen de Juiste Zorg op de Juiste Plek, verspreid over Nederland. Hierbij werken huisartsen, oogartsen, optometristen en verzekeraars samen om de zorgketen te reorganiseren en wordt de optometrist tussen de huisarts en oogarts gepositioneerd ('anderhalvelijnszorg'). Oogarts Oscar Paling: "Als oogartsen hebben we de verantwoordelijkheid om de kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van de zorg te behouden. De combinatie van eerstelijns oogzorg samen met slimme digitale oplossingen, zoals tele-consultaties, tele-triage en kunstmatige intelligentie, zorgen voor een reductie in de wachttijd en verhogen de kwaliteit van de oogzorg. Tijdens onze recente Eyehelp pilot studie, hadden we een wachttijd van 12 dagen in plaats van 8 weken. Daarbij bereikten we een kostenbesparing van 31 procent."
Niet altijd een verwijzing nodig
Het scheelt nog meer als mensen met niet-acute oogklachten direct naar een optometrist gaan (eerstelijnszorg). Wanneer 1 op de 3 mensen met oogklachten dat zou doen, zou dit circa 750.000 consulten per jaar voor de huisarts schelen. Je hebt voor een bezoek aan de optometrist namelijk niet altijd een doorverwijzing nodig. Ongeveer zeventig procent van de optometristen werkt in een optiekzaak, in optometriepraktijken en contactlenspraktijken. Je hebt geen verwijzing nodig om bij hen te komen. Het is vaak wel wenselijk om een afspraak voor een onderzoek te maken, zodat er voldoende tijd genomen kan worden om de ogen te onderzoeken. De Optometristen Vereniging Nederland (OVN) heeft een locatiezoeker waarmee je een optometrist bij jou in de buurt kunt vinden.
Optometrist in het ziekenhuis
Voor de optometrist in het ziekenhuis heb je wel een verwijzing nodig. Optometristen doen in veel ziekenhuizen samen met de oogarts het spreekuur of hebben een eigen spreekuur. Dit kunnen bijvoorbeeld spreekuren zijn die ingericht zijn voor controles op oogafwijkingen bij diabetespatiënten, controles bij glaucoompatiënten of een spreekuur met niet acute verschillende klachten.
Vergoeding optometrisch onderzoek
Aan een optometrisch onderzoek zijn kosten verbonden. Er is geen vast tarief vastgesteld, dus vraag je optometrist vooraf naar de kosten van het onderzoek. Momenteel is de optometrist niet opgenomen in het basispakket van zorgverzekeraars, maar bij sommige zorgverzekeringen wel in het aanvullende pakket. In het ziekenhuis wordt de zorg van een optometrist wel vergoed. De vergoedingen van de verzekeraar tellen dan wel mee voor je eigen risico. De OVN streeft ernaar dat verzekeraars standaard optometrie gaan vergoeden, ook in de eerste lijn (optometriepraktijken, optiekzaken, etcetera).
Het verschil tussen opticien, optometrist en oogarts
Een opticien meet je gezichtsscherpte en de bijbehorende brilsterkte. Een optometrist kan naast het bepalen van de bril- of contactlenssterkte ook naar de gezondheid van je oog kijken. Bij een optometrisch onderzoek worden je ogen op verschillende ziektes gecontroleerd. Er wordt altijd gekeken naar de sterkte, het hoornvlies, de ooglens en het netvlies. Soms richten zij spreekuren speciaal in voor controles op oogafwijkingen bij diabetespatiënten, controles bij glaucoompatiënten of voor klachten door droge ogen. De werkzaamheden komen dus deels overeen met die van een oogarts, maar het belangrijkste verschil is dat de laatste een medische behandeling kan voorschrijven en uitvoeren. Je kunt bij een oogarts niet terecht voor het laten aanmeten van een bril of contactlenzen – dit kan wel bij een optometrist.
