In 2050 moeten Nederlandse woningen aardgasvrij zijn. Koken en stoken zonder gas: hoe regel je dat? En wie zal dat betalen? Wij zetten enkele mogelijkheden op een rij. Het goede nieuws: er zijn veel mogelijkheden om subsidies te krijgen.
Glimlachend leidt Bert Kooi ons rond in zijn smaakvol ingerichte woning in de Amsterdamse tuinstad De Aker. Bert (57) en zijn vrouw Irma (53) zijn sinds kort van het aardgas af. De hele energievoorziening in hun woning komt nu van 22 zonnepanelen en een warmtepomp.
Dat ging niet zonder slag of stoot. “In totaal waren wij €35.000 kwijt. €12.000 euro is betaald van subsidies, onder andere van de gemeente, de rijksoverheid en de Europese Unie. De rest moest ik lenen, via de landelijke Energie-bespaarlening en de gemeentelijke Stimuleringslening. Ik heb uitgerekend dat wij de kosten binnen 23 jaar terugverdienen.”
Van het gas afgaan vraagt meer dan alleen een nieuwe ketel. Bij Bert Kooi staat nu achter een ombouw op zolder een grote warmtepomp. Op twee van de vier woonverdiepingen ligt een keurig weggewerkte vloerverwarming. Die werkt efficiënter dan ouderwetse radiatoren. Op het dak en in de tuin zien we her en der zonnepanelen. Extra isolatie was in dit huis uit 1999 niet nodig, bij oudere huizen vaak wel.
Zonneveranda
Maar niet alles is vlekkeloos is verlopen. De energieadviseur berekende de ruimte voor de zonnepanelen verkeerd. Het dak bleek te klein; wat uiteindelijk werd opgelost met een zonneveranda. De warmtepomp kon niet door het trapgat, stond wekenlang in huis en eenmaal aangesloten deed hij het niet, wegens verkeerde binnenleidingen. Een andere aannemer prutste met het netjes wegwerken van de vloerverwarming. En tot slot kostte het afsluiten van het gas ook nog eens €600. Kooi: “Uiteindelijk hebben we zeven maanden in de rotzooi gezeten. Als iedereen zijn werk goed had voorbereid, was de installatie in twee weken klaar geweest. Ik vraag mij werkelijk af of de installatiebranche de omschakeling naar gasloze woningen wel aankan.”
Want de grootste domper moest nog volgen. De adviseurs hadden de familie Kooi beloofd dat zij straks in een woning met ‘nul op de meter’ zouden wonen. Bert heeft het nagerekend: “De gasrekening bedraagt nu nul euro. Maar ik verbruik nog steeds €766 elektriciteit per jaar. Het blijkt dat die warmtepomp een grote stroomslurper is.”
Daar staat tegenover dat de waarde van huize-Kooi door de aanpassingen flink gestegen is, van €355.000 in 2016 naar €480.000 in 2018.Het uitbannen van gas uit onze woningen is geen kwestie van alleen het installeren van een elektrische verwarming ter vervanging van de cv-ketel. Koken doen we straks op inductieplaten, met een bijhorende nieuwe pannenset. De gasoven maakt plaats voor een elektrisch fornuis. Bovendien moet vóór alles eerst het hele huis geïsoleerd worden, anders wordt de stroomrekening torenhoog. Eén ding staat als een paal boven water: de overstap naar elektrische energie kost geld. Wat ook vast staat, is dat niemand weet wie die rekening gaat betalen. Er zijn wel enkele nationale regelingen, zoals het btw-voordeel op zonnepanelen. Daarnaast zijn er regionale potjes. Informeer dus bij de gemeente naar de mogelijkheden. De gasgestookte apparatuur in veel woningen gaat gelukkig nog wel even mee. Het jaar 2030, wanneer Nederland zal stoppen met het oppompen van Gronings aardgas, lijkt bovendien ver weg.
Maar wat nou als voor die tijd je oude cv-ketel zijn beste tijd heeft gehad? Wordt het dan weer een gasketel, maar dan de uiterst zuinige HR-variant, met een hoog rendement? Of investeer je alvast in het gasvrij maken van de woning, door het installeren van duurzame snufjes als een warmtepomp, een zonneboiler en zonnepanelen? Zie de volgende pagina’s.
Naar een gasloze woning
Nu de gaskraan in Groningen definitief dichtgaat, moeten we uiteindelijk allemaal van het gas af. Dit is het tijdpad daarvoor:
Optie 1: Zo min mogelijk investeren: €10.000 tot €15.000
Wie niet te veel geld kwijt wil zijn, doet het gas de deur uit zonder te investeren in zelf opgewekte energie via zonnepanelen of warmtepompen. Erg groen is deze optie niet, maar de kosten blijven overzichtelijk, al komen de totale kosten al snel in de buurt van €10.000 of hoger.
◼ Het begint met het isoleren van spouwmuren, het dak en de vloer. Bij een rijtjeshuis helpen de muren van de buren een handje. Voor een vrijstaande woning kom je algauw op €4000 tot €8000.
◼ Drievoudig glas (HR++) is een must om de warmte in huis te houden. Kosten €2500 tot €3500, afhankelijk van de hoeveelheid vensters.
◼ Een behaaglijke warmte in huis kan komen van infraroodpanelen aan het plafond, die de oude cv-radiatoren vervangen. Ze stralen tot drie meter ver. Maar dit werkt alleen in zeer goed geïsoleerde woningen. Ze kosten rond de €600 per stuk; bij een middelgrote woning kan dit oplopen tot €5000.
◼ Voor een warme douche en afwaswater zorgt straks een instant heater, een klein kastje dat het leidingwater elektrisch verwarmt. Per wastafel komt zo’n heater op ruim €200; keuken en douche vergen krachtiger modellen van €350.
◼ In de keuken zijn een nieuwe elektrische oven en een inductiekookplaat nodig, beide zo’n €1000.
Al deze investeringen verdien je niet terug. Ze verbruiken stroom en je wekt zelf geen elektriciteit op. De gasrekening gaat weliswaar naar nul euro, maar de stroomrekening stijgt flink. Per saldo zal de totale energierekening ongeveer hetzelfde blijven.
Optie 2: Gedeeltelijke eigen stroom: €25.000
Wie investeert in de opwekking van eigen elektriciteit, bespaart jaarlijks al snel ruim €1000 op de energierekening. Daar staan forse investeringen tegenover, boven op die van optie 1.
◼ Wie een plat dak of een (ruim) balkon heeft, kan een luchtwarmtepomp aanschaffen voor €11.000. Deze werkt als een omgekeerde koelkast: hij haalt met behulp van een verdamper en koelvloeistof warmte uit de buitenlucht en geeft die door aan de douche en de vloerverwarming.
◼ Ze kunnen flink brommen, dus moet er een goede isolatiekast bij en een warmtepomp vereist vloerverwarming. Bij een kamer van 60 m2 kost die €1500.
◼ Je oude cv-radiatoren maken plaats voor wandconvectors met lage-temperatuurverwarming (LTV). Kosten: €2000 per woning.
LET OP! Een warmtepomp is een enorme stroomslurper. Hij kan het stroomverbruik met gemak verdubbelen ten opzichte van de modernste hoogrendements-cv-ketel. De stroom voor je warmtepomp oogst je deels met zonnepanelen van €500 per stuk. Met zes panelen op het dak bespaar je jaarlijks €175 op je stroomverbruik.
TIPS
▶ Check voordat je een warmtepomp aanschaft eerst of je gemeente plannen heeft voor de aanleg van stadsverwarming. Dat scheelt een dure investering. Een tussenoplossing is een hybride warmtepomp, die deels op stroom en deels nog op gas werkt. Kosten: tussen de €3500 en €6000.
▶ De rijksoverheid geeft via de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) investeringssubsidies voor warmtepomp, zonneboiler en pellet-cv (een kachel met blokken geperst hout). Sommige gemeenten subsidiëren de aanschaf van een warmtepomp.
Optie 3: Volledig zelfvoorzienend:€25.000 tot €50.000
Wie nog meer wil vergroenen, kan het zo duur maken als hij of zij zelf wil.
◼ Stroombesparende snufjes zijn er genoeg, zoals een zonneboiler (ruim €3000).
◼ Wie er warmpjes bij wil zitten, isoleert ook de buitengevels van zijn huis (€13.000).
◼ Verder bestaat er balansventilatie met hergebruik van warmte: €3000; stroombesparing: €180 per jaar.
◼ Onder je huis kun je ook een bodem-warmtepomp van €16.000 installeren. Die pompt aardwarmte op van 150 meter diepte, waarmee de vloerverwarming en het douchewater worden voorverwarmd. ‘s Zomers werkt deze pomp als een airco: de hitte in het huis voert hij af naar de diepe aarde.
◼ Een pelletkachel waarmee je alleen de woonkamer verwarmt, is ook een alternatief. Kosten ongeveer €2000. Daar komt nog wel de aanleg bij van een rookgaskanaal van nog eens €2000.
◼ Een pelletkachel die de radiatoren verwarmt, komt op €3000, plus nog eens €3000 voor de installatie en een buffervat.
LET OP! Een groene investering heeft soms een lange terugverdientijd, tot wel twintig jaar. Zonnepanelen haal je er in zeven jaar uit. Alle maatregelen samen leveren een jaarlijkse energiebesparing op van ongeveer €2000.
TIP ▶ Op 3 en 10 november is het Open Duurzame Huizendag. Door heel Nederland kun je binnenkijken in duurzame woningen.
Kijk voor adressen op:
www.duurzamehuizenroute.nl
Foto: Harry Meijer
- Plus Magazine
