Wat is een te hoog LDL-cholesterol?

Wat is een verhoogd LDL-cholesterol?

Cholesterol is een vettig, lichaamseigen stofje dat een rol speelt bij de aanmaak van hormonen, cellen en gal in je lichaam. Het wordt aangemaakt in de lever, maar ook opgenomen uit voeding. Meestal maakt het lichaam zelf al genoeg cholesterol aan om goed te functioneren en is de hoeveelheid die je via je voeding binnenkrijgt alleen maar extra.

Er zijn twee soorten cholesterol: LDL-cholesterol en HDL-cholesterol. Het laatste noemt men in de volksmond ook wel 'goed cholesterol', omdat het bevorderlijk is voor je vaten en je er niet snel teveel van kunt hebben. Sterker nog, je kunt zelfs zeggen dat een grotere hoeveelheid HDL-cholesterol in je bloed juist beter is. Het helpt namelijk om overtollig cholesterol af te voeren.

Een verhoogd LDL-cholesterol gehalte in je bloed kan echter wel schadelijk zijn voor je gezondheid. Als dit te lang aanhoudt, kan de vettige stof zich gaan hechten aan de wanden van je vaten, waardoor deze steeds verder vernauwen. Dit kan de kans op hart- en vaatziekten, zoals een hartinfarct of een beroerte, vergroten.

Met een bloedonderzoek kan het cholesterolgehalte in je bloed gemeten worden. Bepaalde waarden worden als wenselijk beschouwd. Voor het goede HDL-cholesterol is minimaal 1,0 mmol/l (millimol per liter bloed) voor mannen en 1,2 mmol/l voor gezond, hoger mag ook. Voor het slechte LDL-cholesterol is een zo laag mogelijke waarde het beste; het liefst 2,5 mmol/l of lager. Voor mensen met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten is de streefwaarde voor LDL-cholesterol lager: 

• lager dan 2,6 mmol/l bij mensen met een hoog risico op hart- en vaatziekten
• lager dan 1,8 mmol/l bij mensen met hart- en vaatziekten die jonger zijn dan 70 jaar

Een richtlijn voor een gezond totaal cholesterolgehalte is maximaal 5,0 mmol/l. Is je totale cholesterolgehalte boven de 8,0 mmol/l, dan spreekt men van een sterk verhoogd cholesterolgehalte.

Een verhoogd LDL-cholesterolgehalte kan veroorzaakt worden door verschillende factoren. Circa een op de 450 mensen maakt te veel van dit stofje aan door een erfelijke afwijking. Bij veel mensen wordt een te hoog LDL-cholesterolgehalte echter veroorzaakt door ongezonde eet- en leefgewoonten, zoals een dieet met veel suiker en vet, weinig vezels en fruit. Ook meer dan twee glazen alcohol per dag draagt bij aan een verhoogd cholesterolgehalte. Te weinig lichaamsbeweging kan ook een oorzaak zijn van verhoogd LDL-cholesterol. Een gezond dieet en voldoende lichaamsbeweging zijn goede manieren om zelf je cholesterolgehalte weer omlaag te krijgen. Soms zijn daarvoor medicijnen nodig, in de vorm van cholesterolverlagers.

Oorzaken van verhoogd LDL-cholesterol

Een verhoogd LDL-cholesterol kan verschillende oorzaken hebben, zoals:

• te veel vet eten (met name met slechte vetten, zoals transvetten en verzadigde vetten)
• overgewicht (met name te veel buikvet)
• roken
• meer dan 2 glazen alcohol per dag
• erfelijke aanleg voor een verhoogd LDL-cholesterol, waardoor je lichaam zelf te veel cholesterol aanmaakt
• suikerziekte (diabetes)
• langzaam werkende schildklier (hypothyreoïdie)

Symptomen verhoogd LDL-cholesterol

Aanvankelijk geeft een verhoogd LDL-cholesterol geen symptomen, je hoeft er lange tijd niets van te merken. Blijft je cholesterolgehalte echter jarenlang sterk verhoogd, dan heb je een grotere kans op hart- en vaatziekten, zoals een beroerte of hartinfarct, maar ook op bijvoorbeeld nierproblemen. Juist doordat je er niets van merkt, is een verhoogd LDL-cholesterol heel verraderlijk. Je ontdekt het vaak pas als er al problemen zijn ontstaan. Het is dus beter om het te voorkomen, door gezond te eten, voldoende te bewegen en niet te roken.

Weet je dat je door andere gezondheidsproblemen een verhoogd risico hebt op hart- en vaatziekten? Dan kan het verstandig zijn om je cholesterolgehalte te laten meten. Dat is het geval als:

• je al hart- en vaatziekten hebt
• je nierproblemen hebt
• je diabetespatiënt bent
• je rookt en boven de 50 jaar oud bent
• je een hoge bloeddruk hebt
• je overgewicht hebt
• een van je ouders, broers of zussen voor zijn/haar 65e een hart- of vaatziekte kreeg
• er bij een van je ouders, broers, zussen of kinderen sprake is van een sterk verhoogd cholesterol

Hoe wordt de diagnose verhoogd LDL-cholesterol gesteld?

Een verhoogd LDL-cholesterol kan alleen vastgesteld worden met een speciale bloedtest. Er wordt bloed geprikt, dat vervolgens in het laboratorium wordt onderzocht. Ga je bloed laten prikken, dan is het belangrijk om nuchter bij je afspraak te verschijnen. Dit betekent dat je na de avondmaaltijd van de voorgaande dag niets meer gegeten mag hebben. Je mag wel water en thee (zonder melk en suiker) drinken. Pas na het bloedonderzoek mag je weer eten.

Risicofactoren/-groepen

De belangrijkste risicofactoren voor een verhoogd LDL-cholesterol zijn:

• te veel vet eten
• overgewicht
• roken
• meer dan 2 glazen alcohol per dag drinken

Tot de risicogroepen behoren mensen met een erfelijke aanleg voor een verhoogd LDL-cholesterol, suikerziekte of een langzaam werkende schildklier.

Behandeling van verhoogd LDL-cholesterol

Een verhoogd LDL-cholesterol kan je kans op hart- en vaatziekten vergroten, zeker als je ook andere gezondheidsproblemen hebt die het risico doen toenemen. Gelukkig zijn er dingen die je kunt doen om het LDL-gehalte in je bloed weer omlaag te krijgen. De belangrijkste stappen die je kunt zetten zijn:

• minder transvetten en verzadigde vetten (zoals roomboter en margarine, volle melkproducten en kaas, vet vlees, chocolade, koek, gebak en snacks zoals chips en gefrituurd eten) eten
• meer onverzadigde vetten (zoals plantaardige oliën, noten en vette vis) eten
• een gezond dieet volgen, met voldoende volkoren producten, groente en fruit
• minder drinken, zeker niet meer dan 2 glazen per dag
• stoppen met roken
• zorgen voor voldoende lichaamsbeweging, zeker 30 minuten per dag
• bij overgewicht: afvallen (al gebeurt dit vaak vanzelf met een gezond dieet en voldoende lichaamsbeweging)

Wordt je verhoogde cholesterolgehalte veroorzaakt door erfelijke aanleg, dan is het nog steeds goed om bovenstaande adviezen te volgen. Maar daarnaast heb je mogelijk medicatie nodig in de vorm van cholesterolverlagers, zoals simvastatine, atorvastatine, pravastatine en rosuvastatine, PCSK9-remmers en ezetimibe.

Hangt je verhoogde LDL-cholesterol samen met andere aandoeningen, zoals suikerziekte of een traag werkende schildklier, dan kan het zijn dat je hiervoor een speciale behandeling nodig hebt.

Prognose

Een verhoogd LDL-cholesterolgehalte is op de korte termijn niet schadelijk. Het vergroot wel je risico op hart- en vaatziekten als het lange tijd verhoogd blijft. Krijg je uiteindelijk een hartinfarct of hersenbloeding, dan zijn de gevolgen ernstig. Deze kunnen zelfs een dodelijke afloop hebben. Dit kun je in veel gevallen zelf voorkomen door een eet- en leefgewoonten aan te passen en zo nodig medische hulp te zoeken.