Inmiddels is wel bekend bij de meeste mensen dat er ook in Nederland een downloadverbod is. Maar dat roept toch een hoop vragen op. Plus probeert ze te beantwoorden. Zo zit het met films, series en muziek op het internet.
Sinds wanneer is downloaden verboden?
Lange tijd was het in Nederland toegestaan om films, foto’s, digitale boeken, software en muziek voor eigen gebruik naar je computer en mobiel te downloaden en bewaren. Ook als daar auteursrecht op zat. Uploaden (op internet zetten) van hetzelfde materiaal om het te delen met anderen was toen al wel verboden. Na een uitspraak van het Europese Hof kwam er in Nederland in 2014 ook een downloadverbod op auteursrechtelijk materiaal. Dit tot vreugde van onder andere de eigenaren van de films en muziek die tot dan toe straffeloos werd binnengehaald van internet.
Vanaf dat moment konden niet alleen uploaders maar ook downloaders vervolgd worden. Volgens het burgerlijke recht dan, want het downloadverbod valt niet onder het strafrecht. Dit betekent dat justitie zich niet met de opsporing en vervolging bezighoudt. Dat is aan de eigenaren van de films, muziek en andere media. Die moeten zelf de bewijzen verzamelen en vervolgens een civiele rechtszaak aanspannen tegen een verdachte. Het doel daarbij is dan het krijgen van een schadevergoeding.
Wat mag je wel en niet downloaden?
Je zou met het downloadverbod en de verhalen erover in de media misschien denken dat je helemaal niets meer mag downloaden of uploaden. Dat is niet het geval. Er zijn meer dan genoeg video’s, muziekbestanden, programma’s, foto’s en andere media die zonder problemen uitgewisseld mogen worden. In de begintijd van internet ging het uitwisselen van bestanden, toen nog via nieuwsgroepen op een apart deel van internet, daar ook voornamelijk om.
De vraag wat nu nog wel en niet mag, is eigenlijk niet zo heel moeilijk te beantwoorden. In de eerste plaats moet de eigenaar van de film, foto, muziek of ander medium toestemming geven voor betaald of gratis downloaden. Als er copyright bij een bestand wordt geclaimd, moet je daar al in ieder geval op letten. En je kunt er simpel gezegd altijd vanuit gaan dat er copyright zit op commerciële media. Denk aan bekende en minder bekende films, series en muziek. Die mag je dan ook niet downloaden zonder toestemming. Daarnaast moet ook de eigenaar van de website of dienst met de media toestaan dat er gedownload wordt. Bijvoorbeeld op de grootste videosite ter wereld, YouTube, staan veel video’s die je wel van de eigenaar mag downloaden. Toch staat YouTube dat dan niet toe omdat dit bedrijf zich als rechthebbende beschouwd.
(tekst gaat verder onder de foto)
Uit welke bronnen wordt vaak illegaal gedownload?
Er zijn nogal wat plekken op internet waar illegaal gedownload wordt. Zo zijn de aloude nieuwsgroepen (usenet) nog steeds een bron voor films, muziek en andere mediabestanden. Veel mensen vinden nieuwsgroepen te ingewikkeld en gebruiken daarom de bekende peer-to-peer netwerken en torrentsites waarbij met speciale software bestanden worden uitgewisseld met andere gebruikers. Het verboden Pirate bay is een bekende naam op dit gebied. Daarnaast zijn er ook websites waarop illegaal films en muziek gedownload kunnen worden. Deze bevinden zich vaak in landen waar men het met auteursrechten niet zo nauw neemt.
Naast het feit dat downloaden van auteursrechtelijk beschermd materiaal tegenwoordig dus ook in Nederland verboden is, loop je ook nog een aanzienlijk risico op het ongewild downloaden van virussen en andere gevaarlijke programma’s die zijn vermomd als video’s, muziekbestanden of legale software.
Een bijkomend probleem bij peer-to-peer netwerken is dat media ook vanaf jouw computer worden geüpload naar andere gebruikers. Je bent dus ook illegaal aan het uploaden zonder dat je dat misschien doorhebt.
Mag je wel films en series kijken via Popcorn Time en Kodi?
Als het gaat om media waar auteursrecht op zit, is het antwoord nee. Lang niet iedereen die dit soort mediaspelers gebruikt, weet dat ze op de achtergrond gebruik maken van peer-to-peer netwerken. Dat betekent dat tijdens het kijken de film of serie illegaal wordt gedownload, zelfs al hoef je daar geen ingewikkelde dingen voor te doen.
Hoe weten film- en muziekmaatschappijen wie er wat downloadt?
Dat is vaak minder lastig dan je denkt. Wanneer je downloadt, en uploadt, via een peer-to-peer netwerk wordt standaard je ip-adres meegestuurd. Je ip-adres is een uniek nummer voor internet dat je krijgt via je internetprovider en enigszins vergelijkbaar is met je mobiele nummer. Het zorgt ervoor dat informatie bij de juiste persoon terechtkomt. Film- en muziekmaatschappijen houden met speciale software peer-to-peer netwerken in de gaten. Of ze huren hiervoor de diensten in van gespecialiseerde bedrijven. Met een ip-adres is nog niet bekend wie de downloader precies is in de echte wereld, maar dat is wel bekend bij de internetprovider. Zo’n ip-adres is bij de provider gekoppeld aan de naam en adresgegevens van een klant.
Media-uitgevers proberen dan ook bij internetproviders de adresgegevens van betrapte downloaders op te vragen. Dat mag sinds een aantal jaar van de Autoriteit Persoonsgegevens. Dat wil niet zeggen dat een internetprovider die gegevens ook zal afgeven. In Nederland is dat nog maar weinig voorgekomen, alleen bij een aantal uploaders van grote hoeveelheden auteursrechtelijk materiaal. Maar in landen als Duitsland en Denemarken is dat wel anders en hebben al heel wat downloaders een boete aan hun broek gekregen.
Inmiddels worden in Nederland al jaren de ip-adressen van downloaders verzameld en tot de (toegestane) vijf jaar bewaard door een aantal belanghebbende partijen. Dit in de hoop dat de gevoerde rechtszaken uiteindelijk zullen leiden tot de uitspraak dat internetproviders de bijbehorende adresgegevens moeten vrijgeven.
(tekst gaat verder onder de foto)
Welke straffen zitten er vast aan illegaal downloaden?
Omdat illegaal downloaden onder het civiel recht valt, zit er in ieder geval geen straf van de overheid, zoals gevangenisstraf aan vast. Wel kunnen rechthebbenden bij de rechter aankloppen voor het eisen van een schadevergoeding.
Wat meestal gebeurt, is dat bedrijven in het bezit van de adresgegevens van een downloader, een officiële brief sturen met daarin het voorstel tot een schikking van bijvoorbeeld een paar honderd euro voor downloaden. Voor uploaden worden zelfs bedragen van 12.500 euro genoemd. Als de ontvanger daar niet op ingaat, kan er een rechtszaak volgen met hogere kosten: door een schadevergoeding en het moeten betalen van de kosten van een advocaat en de rechtszaak.
In landen als Duitsland en Denemarken is het claimen van schadevergoedingen voor downloaden al een aantal jaar gewoon. Daar lopen de boetes soms op tot duizenden euro’s voor het downloaden van meerdere films of afleveringen van een serie.
Hoe kan ik wel legaal films, series en muziek downloaden?
Lange tijd werd er onder andere gedownload omdat veel mensen de prijzen van films op dvd en muziek op cd te hoog vonden. Inmiddels zijn er door de streamingrevolutie goede en beter betaalbare alternatieven gekomen.
Streamen houdt in dat een video- of muziekbestand bij de aanbieder blijft staan en stukje bij beetje naar je wordt overgezonden. Bekende en populaire streamingdiensten zijn Netflix (films en series) en Spotify (muziek). Je betaalt een relatief klein maandelijks bedrag en kan daarmee onbeperkt films en series kijken of muziek luisteren. Bij streamingdiensten als Netflix en Spotify kun je trouwens vaak ook -legaal- films en muzieknummers downloaden als je een daarvoor geschikt abonnement hebt.
Naast Netflix en Spotify zijn er nog meer aanbieders van films, series en muziek. Bij bijvoorbeeld Pathé, bekend van de bioscoopketen, kun je tegenwoordig voor een beperkt bedrag nieuwe en oudere films huren of kopen. Omdat je daarvoor geen aparte dvd of blu-ray inclusief doosje bij een fysieke zaak hoeft te kopen of huren, zijn deze films een stuk goedkoper om te bekijken. Overigens zijn films en muziek ook steeds op blinkende schijfjes te koop voor de liefhebbers.
Je leest meer over streaming door hier te klikken.
(tekst gaat verder onder de foto)
Mag ik wel alle software downloaden?
Dat hangt er helemaal van af of de eigenaar van de rechten daar toestemming voor geeft. Er zijn verschillende soorten programma’s en apps die je (tijdelijk) gratis mag gebruiken. Je leest daar meer over door hier te klikken.
Hoe zit het met foto's en e-books? Lees hier wat wel en niet mag >>
