De kogel is door de kerk: de beruchte 'aftapwet' is goedgekeurd door de Eerste Kamer. Een wet waar volgens critici 'fundamentele mensenrechtenproblemen' aan kleven. Dat klinkt slecht. Wat is dit voor wet, en wat zijn de mogelijke gevolgen voor uw privacy?
Een coalitie van ten minste 12 organisaties willen naar de rechter stappen voor een oordeel over de zogenoemde aftapwet, die na instemming door de Eerste Kamer per 1 januari 2018 wordt ingevoerd. Volgens hun advocaat Jelle Klaas 'spelen er veel fundamentele mensenrechtenproblemen' rond de wet.
Big Brother luistert naar u
Een van de grootste wijzigingen in de nieuwe wet zijn de ruimere aftapbevoegdheden voor de geheime diensten AIVD en zijn militaire zusje, de MIVD. Die mogen nu alleen individuele internetverbindingen aftappen; straks mogen ze op grotere schaal internetverkeer aftappen. Onderschepte gegevens mogen vanaf 1 januari drie jaar lang worden bewaard. Ook kunnen de gegevens worden uitgewisseld met inlichtingendiensten van andere naties. Doel van de wet is om terrorisme en cyberaanvallen te bestrijden. Uit gelekte documenten van het kabinet blijkt dat men vooral wifi-hotspots en chat-apps zoals WhatsApp wil gaan aftappen.
Familie, vrienden en kennissen nu ook doelwit
De geheime diensten mogen uw computer of telefoon nu al hacken, als u om wat voor reden dan ook wordt verdacht van criminele of terroristische zaken. Zo kunnen gesprekken worden gelezen, documenten opgevraagd en uw microfoon worden afgeluisterd. Dankzij de nieuwe wet wordt dit uitgebreid: als u zelf niet wordt onderzocht door de inlichtingendiensten, maar wel iemand die u kent, kun je ook worden gehackt. Stel dat uw aardige buurman Achmed bijvoorbeeld sympathie heeft voor de Islamitische Staat en online met radicale personen chat, dan mag de overheid nu ook u legaal gaan afluisteren. Tenslotte wordt het dankzij de wet mogelijk dat bedrijven worden gedwongen informatie af te geven over klanten.
Extra toezicht
In ruil voor al die extra bevoegdheden komt er wel extra toezicht. Nu al houdt de Tweede Kamer de geheime dienst in de gaten, en is er een speciale commissie die zomaar het AIVD-gebouw binnen kan lopen en mag onderzoeken of de geheime dienst wel netjes handelt. Daar komt een nieuwe toetsingscommissie bij, die gaat controleren of de nieuwe aftapbevoegdheden wel netjes worden ingezet. Maar volgens critici heeft die commissie nog niet genoeg tanden.
Privacy First, de Nederlandse Vereniging van Journalisten, de Nederlandse Vereniging van Strafrechtadvocaten en het Platform Bescherming Burgerrechten verzetten zich tegen de aantasting van de privacy van burgers. ,,Privacy is ook een mensenrecht'', aldus Jelle Klaas. ''Deze wet doet ons als burgers pijn.'' Ook is de vraag hoe de geheime diensten omgaan met nieuwe technologieën die we ons nu nog niet kunnen voorstellen. "Het is een wet met veel open einden", aldus hoogleraar informatierecht Nico van Eijk.
De strijd is dus nog niet gestreden, maar vooralsnog lijkt deze wet er nu te gaan komen.
