In het testament van mijn moeder is mijn zus onterfd. Ook staat er in het testament van moeder dat schenkingen die zij heeft gedaan niet te hoeven worden ingebracht in haar nalatenschap. Dat heeft ze er in laten zetten om te zorgen dat mijn zus zo min mogelijk zou krijgen van haar. Nu zegt mijn zus dat de schenkingen wel moeten worden ingebracht omdat zij haar legitieme portie opeist. Is dat zo?
Uw zuster heeft gedeeltelijk gelijk. De schenkingen hoeven niet te worden ingebracht in de nalatenschap maar bij het berekenen van de legitieme portie moeten schenkingen die bij leven zijn gedaan wél worden opgeteld bij wat uw moeder nagelaten heeft. Het betreft alle schenkingen die groter zijn dan gebruikelijk. Over dit begrip gebruikelijk is veel te doen. Is dat alles boven de €25 of alles boven de €300? Gebruikelijk moet worden gezien in het kader van het bezit en de gewoonten van de schenker. Kreeg iedereen voor zijn verjaardag €25, dan is meer ongebruikelijk, kreeg iedereen € 300 dan niet. Naast de schenkingen aan kinderen die bij leven zijn gedaan moeten schenkingen aan derden over de laatste vijf jaar voor overlijden worden opgeteld bij wat uw moeder nalaat. Vervolgens mogen daar bepaalde schulden (de uitvaartkosten bijvoorbeeld) van afgetrokken worden. Uw zuster heeft dan recht op de helft van haar 'normale' erfdeel. Dit is bij twee kinderen de helft van de helft van het totaal van dat wat moeder nalaat plus de schenkingen min bepaalde schulden.
Het grootste probleem is het achterhalen van de schenkingen die moeder heeft gedaan. U kunt daarvoor bankafschriften raadplegen of onderzoeken hoe het vermogen van moeder zich over de jaren heeft ontwikkeld. Bewaarde moeder haar afschriften of belastingaangiften niet dan wordt het lastig de gedane schenkingen vast te stellen en kan er hooguit een schatting gedaan worden.
Dat moeder in haar testament heeft staan dat schenkingen niet hoeven te worden ingebracht, helpt u niet bij het vaststellen van de legitieme. Moeder dacht het goed geregeld te hebben, maar echt onterven is in Nederland niet mogelijk. Onlangs hebben de politieke partijen in de Tweede Kamer aangegeven hier ook niet aan te willen tornen. Een vage administratie helpt een beetje omdat dan niet vast te stellen is wat moeder aan wie geschonken heeft. Maar het levert ook erg vervelende gesprekken en zelfs rechtszaken op.
Nico van Scheijndel werkt als juridisch/fiscaal adviseur voor onder andere de Plustelefoon. Daarnaast houdt hij zich met name bezig met de afwikkeling van nalatenschappen, als Register Executeur, boedelgevolmachtigde of adviseur vanuit zijn bedrijf Akto, uw erfcoach en meer www.akto.nu. Nico van Scheijndel is medeauteur van de almanak Erven en Schenken van Plus magazine.
