Onze moeder is vorige maand overleden, vader al 18 jaar geleden. Na het overlijden van vader hebben wij als kinderen alles bij moeder gelaten. Waar bestaat nu de erfenis van moeder uit?
Ik begrijp van u dat zowel uw vader als uw moeder geen testament hadden opgemaakt. In dat geval is het wettelijk erfrecht van toepassing. Dit betekent dat de langstlevende en de kinderen voor gelijke delen erven. Voordat het huidige erfrecht werd ingevoerd in 2003 konden kinderen hun erfdeel bij de langstlevende ouder opeisen. Om de langstlevende ouder niet in problemen te brengen, deden veel kinderen wat toen in vrijwel alle testamenten stond; namelijk alles bij de langstlevende laten. Anders gezegd, meestal gebeurde er helemaal niets. Gevolg daarvan was dat ze feitelijk de nalatenschap van de eerst-overledene onverdeeld lieten. Voor u geldt daarom dat de nalatenschap van vader nog steeds verdeeld moet worden.
Het lastige in dergelijke situaties is dat op het moment van overlijden van de eerste ouder de hoogte van de erfenis veelal niet is vastgesteld; in elk geval niet als er toen geen aangifte successierecht (tegenwoordig: erfbelasting) is gedaan omdat geen successierecht verschuldigd was. Hierdoor is dan dus ook niet bekend hoe groot de erfdelen van de kinderen waren. Bij het overlijden van de langstlevende komt dit echter alsnog om de hoek kijken.
Voor u geldt dat nu 18 jaar later het reconstrueren van de erfenis van vader niet eenvoudig zal zijn. Hulpmiddelen zijn oude bankafschriften, belastingaangiften of als er toch aangifte erfbelasting is gedaan, deze aangifte en de opgelegde aanslag erfbelasting. Soms kunt u de belastingzaken bij de belastingdienst nog opvragen; vaak is ook daar niets meer aanwezig. Een behulpzame makelaar kan nog wel eens achterhalen wat de waarde van de woning was ten tijde van het overlijden van vader, maar u zult bijvoorbeeld zelf achter de waarde van een eventuele hypotheek aan moeten. Blijkt het onmogelijk om de waarde vast te stellen, dan zult u dit zelf in alle redelijkheid moeten bepalen.
Een goede waardebepaling is van belang, want de erfenis van vader verlaagt de erfenis van moeder. Wat niet van haar is, erven de kinderen ook niet. Hierover is dus ook geen erfbelasting verschuldigd. Doet u aangifte erfbelasting over de erfenis van moeder, dan moet u wel aannemelijk kunnen maken wat de erfenis van vader was. De nalatenschap in 2000 onverdeeld laten, was een mooi gebaar van u als kinderen. Het zou wellicht beter zijn geweest als de erfenis van vader toen was vastgelegd, de erfdelen van de kinderen zouden zijn vastgesteld en vervolgens afgesproken zou zijn dat moeder deze erfdelen schuldig zou blijven. Tegenwoordig is dit precies zoals het nu in de wet is geregeld.
N.B. Let echter op: ook tegenwoordig wordt nog wel eens vergeten om de hoogte van de nalatenschap, de grootte van de erfdelen en daarmee dus de hoogte van de overbedelingsschuld aan de kinderen vast te stellen.
