‘Een operatie aan je hand is niet altijd de beste oplossing’
Of je nu aardappels schilt, berichten typt op je telefoon of aan het klussen bent in de tuin: als je last hebt van je handen of polsen, merk je dat de hele dag. Hand-, polschirurg Berbel Sluijter heeft samen met haar compagnon Nicoline de Haas de ‘Kliniek Voor de Hand’ in Woerden. Zij geeft uitleg over zes veelvoorkomende hand- en polsklachten. Sommige klachten worden erger, als je er niet snel mee naar de dokter gaat.
1. Polsklachten
Berbel Sluijter: ‘Dit is echt een ondergeschoven kindje. Ik zie vaak mensen op het spreekuur die al jarenlang polsklachten hebben. Ze zijn dan vijf tot tien jaar geleden gevallen op de pols. Dat gaf een paar weken klachten en vervolgens was het over. Jaren later spelen de klachten opnieuw op bij het beoefenen van een sport of hobby.
Hoe dat komt? De pols bestaat uit acht handwortelbeentjes die verbonden zijn met bandjes. Als een bandje gescheurd is, raakt het langzaam steeds verder uit de kom. De pols wordt wankel, je krijgt het gevoel dat je niet op je pols kan vertrouwen. Daarbij kan slijtage ontstaan, net buiten het kommetje van het gewricht.
Als je dit soort klachten hebt, kun je het beste een verwijzing vragen naar een handchirurg. Die kan op een röntgenfoto zien of de botjes uit elkaar gaan bij beweging. Soms kun je dan een kijkoperatie doen. Als er niet te veel artrose in de pols is, kun je het bandje nog laten namaken. Maar het is een ingrijpende operatie, met drie maanden revalidatie. Voordeel: het maakt je pols krachtiger en stabieler, maar je levert in aan beweeglijkheid. Heb je al wel veel artrose, dan is het vaak nodig een spalk te dragen. Of de pols wordt gedeeltelijk vastgezet, om de pijn te verminderen.’
2. Pijn in de vingers of de duimbasis
‘Deze klachten duiden meestal op artrose. De gewrichten zijn bekleed met kraakbeen, en dat wordt dunner bij het ouder worden. Daardoor krijg je pijn bij het bewegen. Sommige mensen hebben meer last van verlies van kraakbeen dan anderen. Vrouwen hebben vaker artrose in de duimbasis. De dokter verwijst bij de pijnklachten meestal naar een handtherapeut die een spalk zal aanmeten. Bewegen is goed bij artrose, maar de hand mag niet te veel belast worden. Heb je een zware tas, dan kun je bijvoorbeeld beter kiezen voor een rugzak of trolley, om je hand te ontlasten. Een operatie krijg je meestal alleen als je erg veel pijn hebt, want de hand verliest door een operatie altijd aan kracht en bewegelijkheid.’
3. Tinteling of doof gevoel met krachtverlies
‘Je voelt tintelingen in met name wijs- en middelvinger of je hebt een doof gevoel in de hand. Je wordt ‘s nachts wakker door een tintelend of doof gevoel en je moet met je handen wapperen. Het gekke is: de pink voelt nog wel normaal. Dit zijn typische klachten bij het carpaletunnelsyndroom. Aan de handpalmkant zit bij de pols een tunneltje, waar veel pezen en een grote zenuw doorheen lopen. Als die zenuw in de knel komt, ontstaan deze klachten. De zenuw kan bekneld raken, door peesproblemen of doordat je vocht vasthoudt. Vrouwen kunnen er last van hebben tijdens een zwangerschap of bij de overgang.
Als je er binnen zes maanden bij bent, heeft een behandeling met handtherapie, een spalk (ook wel ‘brace’ genoemd) en soms een spuit met ontstekingsremmers (corticosteroïden) nog zin. Loop je al langer met deze klachten, dan is vaak een operatie nodig. De handchirurg zal proberen de zenuwen uit de knel te halen, door het dakje van de carpale tunnel te openen. Mensen zijn binnen twee weken van de nare tinteling af, alleen het dove gevoel kan langer aanhouden. En je loopt risico op littekenklachten na de operatie. Heb je dus dit soort tintelingen, zoek dan dus snel hulp.’
4. Bultje op de hand
‘Een bobbeltje of bultje op de pols of hand is vaak een ‘ganglion’. Dat is een onschuldig bultje gevuld met vocht uit een gewricht. Als je veel met je hand doet, pomp je het ganglion op en wordt hij groter, waarna hij weer langzaam kleiner wordt. Een ganglion kan spontaan verdwijnen, maar als je er pijn aan hebt, of als je moeite krijgt met bewegen, kun je het laten behandelen. Afhankelijk van de plek kun je hem laten leegprikken, maar helaas komt het bobbeltje dan vaak weer terug. Laten wegsnijden kan ook, maar ook dan komt hij in 30 procent van de gevallen weer terug en loop je risico op een litteken. Een litteken op de hand of pols kan ervoor zorgen dat je minder goed kunt bewegen. Handchirurg wegen voors en tegens van een ingreep daarom goed tegen elkaar af. Ze kunnen ook beter beoordelen of polsklachten komen door het ganglion of door een andere oorzaak. Een bobbeltje op de hand kan overigens ook een goedaardige tumor zijn. Als dat problemen geeft bij het bewegen, kun je hem weg laten halen. Maar ook dan hij kan terugkomen.’
5. Haperende vinger
‘Een haperende of hokkende vinger, of ‘triggerfinger’, kan bij alle vijf de vingers optreden. Het geeft pijn aan de basis van de vinger en problemen bij het bewegen. Een hokkende vinger ontstaat doordat een pees overbelast is. Je loopt meer risico als je suikerziekte hebt of bij hormoonschommelingen (zoals tijdens de overgang). Ook bij deze handklacht is het devies: liever niet opereren. Vaak ben je al goed geholpen met handtherapie, een spuit met ontstekingsremmers en een spalk. Maar als je veel vraagt van je handen, bijvoorbeeld omdat je met je handen werkt, dan kan de hokkende vinger erg in de weg zitten. In die gevallen wordt vaak toch gekozen voor een operatie, maar opnieuw kan een vervelend litteken ontstaan. Soms staat de vinger heel erg krom, dan moet hij ook geopereerd worden.’
6. Een bobbel in de handpalm en een vinger die niet strekt
‘Lukt het niet goed om een vinger te strekken en zit er bij die vinger een bobbel in de handpalm? Dat kan goed de ziekte van Dupuytren zijn, ook wel ‘koetsiershand’ genoemd. Daarbij ontstaat een streng van bindweefsel in je handpalm, waarbij de vinger krom gaat staan. Klachten worden eerst behandeld met een spuit met ontstekingsremmers. Wordt het erger, dan kan het met een kleine ingreep worden verholpen. Door de huid wordt de streng losgesneden en de vinger staat weer recht. Helaas ben je dan nog niet van het probleem af, want na een paar jaar komt de streng weer terug. De handchirurg kan dan de hele streng eruit halen met een grotere operatie. Helaas heb je hierna een langdurig herstel van zo’n drie maanden. De ziekte van Dupuytren is meestal erfelijk en komt vooral voor in Noord-West Europa. Het komt vaker voor bij mannen, die ook nog eens een agressievere vorm hebben.’
Verwijzing
Heb je ook hand- of polsklachten? Blijf er niet mee lopen, want bepaalde klachten kunnen erger worden, als je niks doet. Ga naar de huisarts, vraag eventueel een verwijzing naar een erkend handtherapeut of een erkend hand-polschirurg. Je herkent een goede handchirurg aan de registratie in het Europese register FESSH.
