Wat is de ziekte van Zoon?

Balanitis van Zoon wordt ook wel Balanitis plasmacellularis of plasmocellulaire balanoposthitis genoemd. Balanitis betekent ontsteking van de eikel (de glans penis). Waar candida balanitis door een schimmel wordt veroorzaakt, zijn bij balanitis van Zoon de slijmvliezen ontstoken. De aandoening is genoemd naar de Nederlandse dermatoloog Johannes Jacobus Zoon die de aandoening in 1952 voor het eerst beschreef. Heel af en toe krijgen vrouwen de ziekte ook, dan heet het vulvitis van Zoon.

Wat zijn de symptomen van balanitis van Zoon?

• Begrensde, vochtige, glanzende, rode tot roodbruine plekken op de eikel. Soms zitten deze plekken ook aan de binnenkant van de voorhuid of op de schacht van de penis. Deze plekken geven meestal geen klachten.
• Soms jeuk, branderigheid of pijn bij het plassen
• Soms ontstekingen onder de voorhuid
• Er kunnen oppervlakkige schaafwondjes ontstaan.

Wat veroorzaakt de ziekte van Zoon?

De exacte oorzaak van balanitis van Zoon is onbekend, maar het lijkt te worden veroorzaakt door langdurige irritatie van de eikel. Dit kan ontstaan door een slechte voorhuidhygiëne (niet goed schoonhouden onder voorhuid waardoor een ophoping van smegma ontstaat), warmte, vochtigheid en wrijving. Ook roken en urineretentie (niet volledig uitplassen) zijn risicofactoren.

Lees ook: Zo plas je je blaas wél helemaal leeg

Is het besmettelijk?

Balanitis van Zoon geen seksueel overdraagbare aandoening (SOA) en het is ook niet besmettelijk. Je kunt dus gewoon seks hebben, als de aandoening rustig is (niet zo rood, vochtig en glanzend). Speelt de ziekte op, dan is geslachtsgemeenschap niet verstandig, omdat het aangetaste slijmvlies van de eikel makkelijk kapot gaat. Ook met condoom vrijen kan de huid van de eikel dan beschadigen.

Hoe wordt de diagnose balanitis van Zoon gesteld?

De huisarts ziet aan de plekken op de penis of het om balanitis van Zoon gaat. Als hij of zij twijfelt, dan nemen ze onder verdoving een stukje huid weg (een biopt). Dit gebeurt meestal als de arts twijfelt of het niet om een andere aandoening gaat, zoals lichen ruber planus, psoriasis of seborroïsch eczeem.

Is er iets aan te doen?

Antibacteriële crèmes, scrubs, hormoonzalven of hormooncrèmes en zalven of crèmes die de afweer onderdrukken of een combinatie daarvan helpen soms. Bij sommige mensen helpt een behandeling met een crème die de eigen afweer activeert (Imiquimod crème). Ook lasertherapie werkt af en toe. Soms verdwijnen de plekken helemaal, maar komen ze weer terug. Besnijdenis (circumcisie, het verwijderen van de voorhuid) kan de ziekte soms definitief genezen.

Wat kun je er zelf aan doen?

Goede hygiëne van de penis is erg belangrijk. Reinig dagelijks met water de eikel en de voorhuid. Schuif hierbij de voorhuid goed naar achteren, zodat je smegma en bacteriën verwijdert. Dep de penis daarna voorzichtig droog.

Is het gevaarlijk?

Nee, het balanitis van Zoon is een vervelende maar onschuldige aandoening. Wel kan heel soms een voorstadium van huidkanker ontstaan (plaveiselcelcarcinoom). Dat merk je doordat er ruwe, kapotte of soms harde pijnlijke plekken ontstaan. Ga daarom altijd naar je arts met plekken die plotseling veranderen of als je de plekjes niet vertrouwt.