'Ga vooral op zoek naar geluk!'

Geluk is zo’n beetje de heilige graal in het leven van de moderne mens. Het mooie is: in Nederland doen we het lang niet slecht: we geven onszelf een kleine 8 als het om geluk gaat. Maar hoe zit dat dan met al die mensen die antidepressiva slikken? Gezondheidsnet vroeg het geluksprofessor Ruut Veenhoven. Een gesprek over geluk, voldoening en taboes.

Bewust keuzes maken

Ruut Veenhoven houdt zich al decennialang bezig met menselijk geluk - hij is dan ook emeritus-hoogleraar sociale condities voor menselijk geluk aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. De naarstige zoektocht naar geluk is wat hem betreft een goede zaak; hij vergelijkt het vaak met het streven naar een lichamelijk gezond leven. ‘Mensen die naar een betere gezondheid streven, zijn over het algemeen ook gezonder omdat ze daar bewuste keuzes in maken. Hetzelfde geldt eigenlijk voor geluk. Als je je afvraagt hoe je gelukkiger kunt worden, leidt dat tot het maken van bewuste keuzes die je leven leuker maken. De meeste mensen weten namelijk heel goed waar hun ongeluk ‘m in zit: de baan, het slechte huwelijk - toch vaak de bepalende factoren voor geluk. Als je daar bewust keuzes in maakt, ben je goed op weg.’ Geluk zit hem overigens niet zozeer in de jubelende euforie, maar juist in levensvoldoening, legt Veenhoven uit: ‘Je hebt plezier in je leven als geheel. En dat betekent dus niet dat je nooit meer stikchagrijnig opstaat - dat kan wel degelijk! Maar de grote gemene deler is toch die voldoening: het plezier in je dagelijks leven.’

Levensgeluk versus depressie

De gemiddelde Nederland geeft zijn levensgeluk een cijfer dicht bij de 8. Mensen die met enige regelmaat depressief zijn, zitten tegen de 6 aan en tijdens de depressie daalt dat cijfer nog eens fors. Helpt het dan te weten dat er zoiets als levensgeluk bestaat? Ja, zeker wel, vertelt Veenhoven: ‘Laten we het even vergelijken met de Middeleeuwen. De levensomstandigheden waren bar en boos, maar de mensen troostten zich met het feit dat iederéén het zwaar had. Nu is dat anders. Ook als je middenin een depressie zit, wéét je dat het anders kan, want dat zie je om je heen. Het gevolg is dat je iets aan je eigen situatie wilt doen. En er iets aan gaan doen helpt de meeste mensen.’

Gelukslek

Uit internationaal onderzoek blijkt dat het geluk toeneemt naarmate er meer psychologen beschikbaar zijn. Dat mag dan een beetje vreemd klinken, volgens Veenhoven is het dat niet: mensen die het zwaar hebben, worden namelijk gelukkiger van therapie, stelt hij. ‘Therapie hélpt. Medicatie hélpt. Mensen met depressieve klachten worden er beter van.’ Het taboe dat nog altijd op antidepressiva en psychologische hulp rust, noemt hij dan ook een gelukslek. ‘Het is vreemd, maar als we pijn in de onderrug hebben en de fysiotherapeut helpt ons daarvan af, dan vertellen we dat aan iedereen die het horen wil. Maar als we worstelen met geestelijke sores, dan houden we de stap naar de psycholoog en de pillen het liefst voor onszelf. Dat is jammer, want net als lichamelijke klachten komen geestelijke klachten nu eenmaal vaak voor. En net als veel lichamelijke klachten vallen veel geestelijke klachten te repareren. Dát is het verhaal dat we moeten vertellen!’

Onzinverhalen

Over antidepressiva doen al een paar jaar de meest afschrikwekkende verhalen de ronde. Met enige regelmaat is er weer een arts die de publiciteit zoekt met een pleidooi voor een ander voorschrijfbeleid - het meest voorkomende mantra is minder, flink minder. Onzin, vindt geluksprofessor Veenhoven: ‘Dat het gelukscijfer in ons land in de afgelopen veertig jaar is gestegen van een kleine 7 naar een kleine 8, is mede te danken aan de ontwikkeling van goede antidepressiva. En ik ben ervan overtuigd dat het taboe op geestelijke problemen op z’n minst voor een deel in stand wordt gehouden door al die onzinverhalen die er over antidepressiva rondzingen. Als gevolg van dat taboe gaan mensen met geestelijke problemen soms veel te laat naar de huisarts. Dat is zo jammer en ook zo onnodig. Als je lichamelijke klachten hebt en het zaakje niet vertrouwt, ga je toch ook niet eindeloos allerlei huis-tuin-en-keukenmiddeltjes uitproberen? Nee, je gaat naar de huisarts, want die heeft er verstand van. Daar moeten we met de geestelijke zorg ook naartoe. Het moet normaal worden.’

Hoe gelukkig ben jij?

Als je wilt weten hoe jouw levensgeluk ervoor staat, is de Gelukswijzer een aanrader. De Gelukswijzer werkt onder meer met een GeluksDagboek waarin je bijhoudt hoe je je voelt bij de dingen waar je veel tijd in steekt. Via de website kun je jouw gevoel van welbevinden vergelijken met mensen met een vergelijkbaar leven. Op die manier kun je achterhalen of er voor jou nog meer in zit. Een goed voorbeeld is het verschil in welbevinden tussen werk en ’s avonds thuis op de bank. Gemiddeld voelen mensen zich thuis één punt fijner dan op hun werk. Als jij met behulp van het GeluksDagboek ontdekt dat het verschil bij jou drie punten is, kan dat een teken zijn dat er in je werksituatie iets moet veranderen.

In de knoop?

Is jouw levensgeluk te ver naar de achtergrond verdwenen, kijk dan eens op de website van het Trimbos Instituut. Je vindt hier veel informatie, onder meer over depressiepreventie en behandeling. Van de overheid is er de website Omgaan met Depressie, waar je onder meer ervaringen van anderen leest en informatie vindt over de verschillende vormen van hulp. Als je kampt met suïcidale gedachten, check dan de website 113.nl. Bij 113.nl staat een team van deskundigen 24 uur per dag klaar om naar je verhaal te luisteren - telefonisch of per chat. Ook biedt 113.nl verschillende online hulptrajecten aan. Tot slot willen we je wijzen op Samen Sterk zonder Stigma, een organisatie die zich hard maakt voor het doorbreken van het taboe op psychische aandoeningen en problemen.