Voor een paspoort of een rijbewijs moet u bij de gemeente zijn. En voor een vergunning voor die zo vurig gewenste dakkapel ook. Maar wat doet de gemeente verder eigenlijk? Meer dan u denkt!
De opkomst voor de gemeenteraadsverkiezingen is eigenlijk altijd lager dan die voor de landelijke verkiezingen. En dat is best vreemd, want hoewel de regering bepaalt welke kant we met Nederland opgaan, is het juist de gemeente die invloed heeft op hoe ons dagelijks leven eruitziet.
Burgerzaken
Op de afdeling Burgerzaken houdt de gemeente via de Basisregistratie personen (BRP) bij wie er in de gemeente wonen. Burgerzaken is ook de afdeling die documenten als het paspoort en het rijbewijs uitgeeft.
Politie en brandweer
De burgemeester is tevens hoofd van de politie en brandweer en in die functie kan hij deze dus zo nodig ook inzetten. In de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) staan de regels die binnen de gemeente gelden voor bijvoorbeeld sluitingstijden en bewakingscamera’s.
Winkels, markten, bedrijven
Via de afdeling Economische zaken houdt de gemeente onder meer de bereikbaarheid en aantrekkelijkheid van bedrijventerreinen, markten en winkelstraten in de gaten. De openingstijden van winkels worden ook de gemeente vastgesteld.
Werk en uitkering
De Participatiewet is ervoor bedoeld dat zoveel mogelijk mensen aan het werk kunnen. De uitvoering van deze wet is in handen van de gemeente. Als het iemand niet lukt om te werken, heeft hij recht op een uitkering. Aan deze uitkering kan de gemeente wel eisen stellen.
Thuiszorg, jeugdzorg, gezondheidsdienst
Ook de uitvoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) is in handen van de gemeente. De Wmo regelt een groot aantal zaken op het gebied van zorg, bijvoorbeeld thuiszorg of een hulpmiddel als de rolstoel. Verder is de gemeente verantwoordelijk voor jeugdzorg: voor kinderen of jongeren hulp krijgen, moet de gemeente eerst goedkeuring verlenen. Elke gemeente heeft een eigen GGD: een gemeentelijke gezondheidsdienst. Daarnaast houdt de gemeente toezicht op de kwaliteit van kinderopvang.
Asielzoekers
De landelijke overheid bepaalt de verdeelsleutel voor de opvang van asielzoekers met een tijdelijke verblijfsvergunning en de gemeente is verplicht asielzoekers volgens deze verdeling te huisvesten. Als een asielzoeker een verblijfsvergunning voor onbetaalde tijd krijgt, is hij verplicht deel te nemen aan de naturalisatieceremonie. Zo’n ceremonie wordt door de gemeente georganiseerd.
Scholen
De gemeente is verantwoordelijk voor de huisvesting van scholen. Voor leerlingen die extra begeleiding nodig hebben, heeft de gemeente geld beschikbaar. En de gemeenten houdt toezicht op het naleven van de Leerplichtwet.
Huisvesting en bestemmingsplannen
Ruimtelijke ordening en volkshuisvesting zijn bij uitstek terreinen waarmee iedere inwoner te maken heeft. De gemeente houdt toezicht op de woningbouw en maakt afspraken met woningcorporaties. Daarnaast zijn er de bestemmingsplannen: daarin legt de gemeente vast hoe een gebied eruit moet zien. Het bestemmingsplan bepaalt in feite hoe uw dorp of stad eruitziet. Om een bestemmingsplan vast te stellen of te wijzigen, vindt veel overleg met de provincie plaats: de provincie stelt namelijk een structuurvisie op. In de structuurvisie staat waar wegen, spoor- en waterverbindingen, woon - en werkgebieden, agrarische gebieden en natuur- en recreatiegebieden komen. Elke gemeente moet voor de eigen ruimtelijke ordening dan ook rekening houden met de structuurvisie van de provincie. Het bepalen van structuurvisies en bestemmingsplannen neemt vaak veel tijd in beslag: er gaat gedegen onderzoek aan vooraf en actiegroepen en burgers hebben recht op inspraak.
Asfalt
De gemeente is verantwoordelijk voor de aanleg en het onderhoud van straten, wegen, voetpaden, parkeerterreinen en fietspaden. Veel gemeenten beschikken over een verkeers- en vervoersplan, waarin staat welke straten voor welk verkeer bedoeld zijn.
Afvalverwerking
In het kader van de Wet milieubeheer zorgt de gemeente onder meer voor de gescheiden inzameling van huisvuil. Het verstrekken van milieuvergunningen aan bedrijven valt ook onder deze taak.
Cultuur, sport, recreatie
Op het gebied van cultuur, sport en recreatie zorgt de gemeente voor subsidies en/of ruimten (theater, zwembad, sportvelden). Recreatiegebieden vallen vaak ook onder het beheer van de gemeente - denk bijvoorbeeld aan recreatieplassen.
Wie betaalt dat?
Meer dan de helft van het geld van de gemeente (zo’n 60 procent) komt van het Rijk. Verder ontvangt de gemeente geld van de eigen inwoners, via gemeentelijke belastingen en heffingen, leges (denk aan het paspoort) en bijvoorbeeld de entreegelden van een openbaar zwembad. Gemeenten kunnen ook inkomsten genereren uit eigen vermogen en bezittingen en bedrijven, zoals een gemeentelijk havenbedrijf.
Gemeente en provincie
Gemeenten werken veelvuldig met elkaar en met de provincie samen, op de meest uiteenlopende gebieden. En elke gemeente is verplicht de jaarlijkse gemeentelijke begroting en jaarrekening te laten controleren door de provincie.
Bron: ProDemos
