Buikvet: hoe bestrijdt u het?

Het menselijk lichaam slaat vetten op twee verschillende manieren op. Ten eerste direct onder de huid van de dijbenen, heupen, billen en de buik. Dit onderhuids vet is het vet dat we zien: hoe meer u ervan heeft, hoe dikker u bent. Maar ook dieper in het lichaam wordt vet opgeslagen: rond het hart, de longen, de maag, de lever... Dit visceraal vet, ofwel orgaanvet, ziet u niet en voelt u niet, maar is erg ongezond als u er te veel van heeft.

Wat heeft de buikomvang daarmee te maken? Heel simpel, een buikje is een aanwijzing dat er behalve op de buik ook rond de organen te veel vet is opgeslagen. Het goede nieuws is: als u het buikje vermindert, wordt ook de hoeveelheid orgaanvet minder.

Ontregelende stofjes
Visceraal vet heeft een functie. Het werkt als een stootkussentje en beschermt zo onze organen. Orgaanvet wordt pas een probleem als er te veel van is. Want dit vet produceert ook tal van stofjes, zoals vetzuren, hormonen, ontstekingseiwitten en eiwitten die de stofwisseling beïnvloeden. Te veel orgaanvet, betekent dus te veel van die stofjes en dat geeft weer een hoger risico op hoge bloeddruk, verhoogd cholesterol, diabetes type 2, hart- en vaatziekten en bepaalde vormen van kanker.

Daarbij komt dat door het teveel aan vet de organen zélf minder goed werken. Neem de lever. Die heeft een ontgiftende functie en helpt bij de vertering van vetten. Een 'te vette' lever ontgift minder goed en produceert ook nog eens te veel van het ongezonde LDL-cholesterol.

Meet uw risico
Mensen die zichtbaar te dik zijn hebben vaak ook te veel onzichtbaar vet. Onder de huid is er dan te weinig plek om vetten op te slaan en het lichaam begint ze vervolgens op te bergen rond de organen. Toch kunnen ook slanke mensen te veel visceraal vet hebben. Volgens een Engels onderzoek heeft maar liefst 40 procent van de mensen zónder overgewicht te veel orgaanvet. En de oorzaak? Daarover verschillen de meningen, de ene deskundige meent dat het genetische aanleg is, de andere zegt dat te weinig beweging de boosdoener is.

U kunt met een echografie, CT- of MRI-scan ontdekken of u te veel orgaanvet heeft. Maar er is een simpeler methode: pak een meetlint en check uw buikomvang, of liever gezegd de tailleomvang:
 
1. Plaats één vinger op het heupbeen en één onderaan de ribben. De taille ligt tussen deze twee punten. Bij de meeste mensen is dat ter hoogte van de navel.
2. Sta rechtop en leg het meetlint rond het lichaam ter hoogte van de taille, parallel aan de vloer.
3. Adem uit zoals altijd, en lees de meting af.
 
Voor vrouwen geldt een verhoogd risico op ongezond orgaanvet als de tailleomtrek meer is dan 80 cm en bij mannen zou de omtrek van de taille niet meer moeten zijn dan 94 cm.

In 4 stappen naar een gezond buikje
De oorzaak van een teveel aan orgaanvet mag dan niet duidelijk zijn, wel is bekend hoe u het moet bestrijden. Bewegen, bewegen, bewegen. Een Engels onderzoek liet zien dat slanke mensen die weinig bewegen en op gewicht blijven door 'slank' te eten, eerder last hebben van orgaanvet dan slanke mensen die wel lichamelijk actief zijn. Deze stappen kunt u nemen om buikvet aan te pakken: 
 
Stap 1: intensief bewegen
Bij intensief sporten wordt het orgaanvet het eerst aangesproken om energie te leveren. Dat wordt dus joggen, stevig wandelen, flink fietsen, roeien op een apparaat thuis of in de sportschool, aerobics... Minimaal een halfuur per dag, maar beter is 45 minuten tot een uur per dag. Volgens fysiotherapeut Dirk Vissers zou ook de zogenoemde trilplaat visceraal vet helpen verwijderen en een goede aanvulling zijn op het sporten. Veel sportscholen hebben zo’n apparaat in huis.

Stap 2: gezond eten
Er is geen wonderdieet om buikvet weg te krijgen, maar als u afvalt door gezonder te gaan eten, zal het buikje gewoonlijk het eerst verdwijnen. Een vezelrijk dieet kan daarbij helpen: veel groente en fruit, bonen en volkoren granen.

Stap 3: de juiste hoeveelheid slaap
Uit onderzoek is gebleken dat mensen die 6 tot 7 uur per nacht slapen, in vijf jaar minder orgaanvet opbouwen dan mensen die minder lang of juist langer slapen.

Stap 4: stressreductie
Stress kan leiden tot een hogere productie van het hormoon cortisol, dat zorgt voor extra opslag van visceraal vet. Vraag vrienden en familie om hulp als u dat nodig heeft. Ontstress door te mediteren, yoga te gaan doen of te gaan sporten (en met dat laatste slaat u twee vliegen in één klap).

Liesbeth van Rossum is internist en endocrinoloog en Mariette Boon is internist in opleiding en onderzoeker naar bruin vet. Samen schreven zij de bestseller 'Vet belangrijk'. Dit duo weet alles over lichaamsvet en hoe je dat kunt beïnvloeden. Wil je afvallen? Luister dan naar onderstaande podcast voordat je start met een dieet, want dan kun je veelgemaakte fouten voorkomen.

Dit artikel is eerder verschenen in Plus Magazine december 2019. Nog geen abonnee van Plus