U heeft een keuze ook als u ziek bent

Eigenlijk is het zo vanzelfsprekend: goed wikken en wegen voordat u met een medische behandeling begint. Toch is het vergelijken van ziekenhuizen en specialisten nog lang niet zo gewoon als het vergelijken van telefoon- of energiebedrijven. Waarom eigenlijk niet? Uit onderzoek van de Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie (NPCF) blijkt dat vooral informatieachterstand patiënten belemmert om zelf in actie te komen. [ITEMADVERTORIAL]

Uit hetzelfde onderzoek blijkt ook dat twee op de drie patiënten vindt dat zijn of haar kwaliteit van leven verbetert door actieve betrokkenheid bij de behandeling. Driekwart vindt dat het leidt tot betere behandelresultaten. Zet dus alle schroom opzij en neem het heft in eigen hand...

Verwijst de huisarts niet?
Bij klachten is de huisarts de eerste raadgever. De huisarts is degene die beslist of doorverwijzing naar een specialist nodig is. Verwijst hij niet door, terwijl u toch graag uw klachten zou willen voorleggen aan een specialist, dan kunt u uw zorgverzekeraar benaderen. Die heeft zorgbemiddelaars in dienst, die met u kunnen meedenken en u kunnen adviseren. Zo'n zorgbemiddelaar kan daarbij gebruik maken van de expertise van de adviserend geneeskundige. Bedenk wel dat de zorgverzekeraar ervoor waakt om niet op de stoel van de huisarts te gaan zitten. Uiteindelijk heeft dus de huisarts het laatste woord.

Wat ook kan helpen, is vooraf informatie verzamelen over uw klachten via internet, zodat u in het gesprek met de huisarts weet waarover u het heeft.

Naar welk ziekenhuis ga ik?
Ook als de huisarts meteen een verwijsbrief schrijft, is er voor de patiënt een actieve rol weggelegd. Vraag waarom hij juist naar dit ziekenhuis of deze specialist doorverwijst. Heeft deze specialist veel ervaring, is dit het beste ziekenhuis in de regio, of bent u er snel aan de beurt voor een diagnose? Vaak is bij uw keuze de reisafstand een belangrijke factor. Logisch, maar wanneer een ingrijpende behandeling nodig is, speelt ook de kwaliteit van het ziekenhuis een cruciale rol. Belangrijk dus om dit met de huisarts te bespreken.

Vaak verloopt de keuze voor een ziekenhuis niet zo rationeel. Een klein en bekend ziekenhuis geniet vaak de sympathie van de patiënt. Twijfelt u over de keuze voor een ziekenhuis? Neem dan eens contact op met de zorgverzekeraar. De meeste zorgverzekeraars hebben zorgbemiddelaars in huis, die een goed overzicht hebben van de verschillende zorgaanbieders, u heel veel informatie kunnen geven en ondersteuning kunnen bieden.

Zo weet een zorgbemiddelaar waar u het snelst aan de beurt bent voor bijvoorbeeld een mammografie, een mri- of ct-scan, zodat u niet onnodig lang hoeft te wachten op een diagnose. Ook kan hij bij een groot aantal veel voorkomende behandelingen (zoals knie- en heupoperaties en de behandeling van prostaat-, borst- en slokdarmkanker) aangeven welke ziekenhuizen daarin gespecialiseerd zijn. Dat kan een groot ziekenhuis zijn, maar soms blinken juist kleine ziekenhuizen uit in bepaalde ingrepen.

De zorgbemiddelaar kan ook meteen vertellen welke ziekenhuizen en klinieken gecontracteerd zijn. Voor sommige ingrepen hebben zorgverzekeraars contracten met Zelfstandige Behandelcentra (ZBC, voorheen privéklinieken), die razendsnel kleine ingrepen kunnen verrichten, zoals het plaatsen van een nieuwe meniscus, het verhelpen van een liesbreuk of een staaroperatie. Voorwaarde is hier wel dat uw algemene gezondheid goed is, omdat een ZBC minder medische apparatuur heeft dan een algemeen ziekenhuis en ook geen verblijfsafdeling heeft.

Kan ik naar het buitenland?
Voor sommige behandelingen kunt u sneller in een buitenlands ziekenhuis terecht. Er zijn bepaalde behandelingen, die in Nederland nog als experimenteel worden aangemerkt of niet worden aangeboden maar wel in een buitenlands ziekenhuis worden aangeboden. Hiervoor moet vooraf altijd toestemming worden gevraagd aan de zorgverzekeraar. Dit is bij uitstek een zaak om met de zorgbemiddelaar te bespreken en om te worden beoordeeld door de medisch adviseur. Niet alleen om na te gaan of de behandeling wel wordt vergoed – dat is namelijk lang niet altijd het geval – maar vooral ook om alle voors en tegens af te wegen.

Voor veel voorkomende behandelingen, die in Nederland onder de basisverzekering vallen kunnen verzekerden in België terecht, mits het betreffende ziekenhuis een contract heeft met de zorgverzekeraar.

Wie geeft mij een second opinion?
Een second opinion is een ingeburgerd begrip: bij twijfel aan het oordeel van specialist nummer 1, vraagt u een tweede mening aan specialist nummer 2. Een second opinion is meestal bedoeld om zekerheid te krijgen over de diagnose en de keuze voor een bepaalde behandeling.

Iedereen heeft er recht op en de meeste aanvullende verzekeringen vergoeden het. Er is wel een verwijsbrief voor nodig, die u kunt vragen aan de eerste specialist of aan de huisarts. Vaak zal de eerste arts namen kunnen noemen van artsen aan wie u een second opinion kunt vragen, maar ook de patiëntenvereniging en de zorgbemiddelaar van de zorgverzekeraar kunnen u namen van specialisten opgeven. Bij klachten aan de enkel of pols kan de zorgbemiddelaar bijvoorbeeld wijzen op een gespecialiseerd centrum, dat een andere kijk kan hebben op de klachten dan een orthopeed bij een gewoon ziekenhuis. Maar ook van andere specialismen houdt de verzekeraar lijsten bij van artsen die benaderbaar zijn voor een second opinion.

Kies ik wel de juiste behandeling?
Soms stelt de specialist diverse behandelingen voor, zonder een voorkeur aan te geven. Iedere behandeling heeft zijn eigen voor- en nadelen en u moet zelf kiezen. Gelukkig is over veel behandelingen de nodige informatie voorhanden: in patiëntenfolders van het ziekenhuis of op de website van het ziekenhuis.

Veelal is er ook een patiëntenvereniging die u verder kan helpen. Zo'n vereniging heeft vaak een schat aan kennis in huis over behandelingen. Via deze vereniging kunt u ook in contact komen met lotgenoten, die misschien al de nodige ervaring hebben opgedaan met een bepaalde behandeling. Patiëntenfora op internet zijn ook een bron van informatie, maar pas hier wel mee op. De ervaring van een ander is niet altijd letterlijk te vertalen naar de eigen situatie. Beschouw de verhalen van andere patiënten daarom als aanvullende informatie en check ze eventueel bij de behandelend arts. Loopt de keuzestress te hoog op, dan kunt u ook in dit geval een second opinion aanvragen: adviseert de tweede specialist misschien wel een bepaalde behandeling?

Na een eerste behandeling is het afwachten wat het resultaat is. Valt dat tegen, dan is de vraag: hoe nu verder? Ook al verliep de samenwerking met de specialist tot nu op rolletjes, door een tegenvallend resultaat kunnen de meningen uiteen gaan lopen. Misschien wil de arts nu doorzetten, terwijl de patiënt liever wil stoppen met de voor hem of haar belastende medicijnen of kuren. Of de arts ziet juist geen heil in een vervolgbehandeling, terwijl de patiënt koste wat het kost resultaat wil zien. Ook dan kan een second opinion uitkomst bieden.

Wie helpt mij bij het regelen van nazorg?
Na een ingrijpende behandeling in het ziekenhuis, is het niet altijd even makkelijk om het leven weer gewoon op te pakken. Soms is thuiszorg nodig, soms een verblijf in een zorghotel of revalidatie in een zorginstelling. Het uitgangspunt is dat u recht heeft op zorg die medisch gezien noodzakelijk is, ook als het gaat om psychologische hulp of fysiotherapie. Als de behandelend arts niet doorverwijst naar deze zorg, kunt u dit aan uw huisarts vragen.

Bij ontslag uit het ziekenhuis schiet ook de zorgverzekeraar weer te hulp, bijvoorbeeld door te helpen bij de aanvraag van hulpmiddelen en thuiszorg.