Ik was erbij: de drie van Breda

 ‘Ik heb Van Agt voor gek verklaard toen hij voorstelde om de Drie van Breda vrij te laten. Het waren misdadigers van de ergste soort! Dat ze op leeftijd waren, ziekelijk, daar had ik geen boodschap aan. Een van de drie, Joseph Kotälla, was een berucht kampbeul geweest in Amersfoort. Mijn broer Geert heeft anderhalf jaar in zijn kamp gezeten. Samen met 59 collega’s van de politie was hij gearresteerd omdat ze hadden geweigerd onderduikers op te pakken.

De meesten werden doorgevoerd naar Duitsland. Geert niet, hij had bronchitis. Een week voor de bevrijding is hij vrijgelaten. Op honderd kilometer van ons huis is hij alsnog omgekomen tijdens beschietingen. Hoe verschrikkelijk hij het in het kamp gehad moet hebben, begreep ik pas na de oorlog. Mensen die het hadden overleefd, ­vertelden me over het vermaak van Kotälla: mannen in het kruis schoppen en ze met brisant­granaten in brand schieten. Zo’n man mocht toch nooit meer vrij rondlopen?

Ik heb het driedaagse debat in februari 1972 dan ook nauwgezet gevolgd. Ik werd niet goed als ik beelden van Kotälla zag: een asociale man zonder verstand. Ik miste mijn broer dagelijks, maar dat werd in die dagen nog veel erger. Dat de vrijlating niet doorging, was voor onze familie een enorme opluchting. Wij had­den tenslotte ook levenslang.” Roel Hemminga

Ik worstelde ermee

Was wraak de oplossing? Ik worstelde ermee. Uiteindelijk vond ik: laat ze maar vrij, stuur ze naar huis. Wegwezen en liefst héél ver weg, zodat wij niets meer van ze horen en ons er niet meer mee bezig hoeven te houden. Nelleke Heemskerk (74), Oosterhout

Vrij? Onmogelijk

Ik ben Joods. Samen met mijn dochter was ik drie dagen op het Binnenhof en ook nog op de tribune van de Tweede Kamer om te protesteren. Wat hebben wij ons opgewonden! Wie wil er nou toch drie van de ergste beulen vrijlaten? Nog steeds begrijp ik niet hoe men op dat idee kwam. Doris Blom-Cahn (86), Amsterdam