Helemaal (niet) toppie

Wat zijn uw (minst) favoriete woorden? Reageer hieronder!

Cabaretier Erik van Muiswinkel (48)

Favoriet woord: warempel
“Taal-technisch is dit woord ontzettend leuk. Los betekent het niets, maar je kunt het altijd kwijt in liedjes en teksten.”
Woord dat ik mis: melkmuil
“Als ik dit woord kán gebruiken, dan zal ik het niet laten. Dat kan alleen bij jongens. Bij zo’n gozer die doet alsof hij het helemaal is, maar eigenlijk nog van niets weet.”
Woord waar ik een hekel aan heb: verbijsterend
“Van oorsprong vind ik het een prachtig woord, maar ik betrap mezelf erop dat ik het veel te vaak gebruik. Hyperbool-woorden als verbijsterend, fenomenaal en hilarisch gebruik ik te vaak. Dat stoort me bij mezelf.”
Waar ik vanaf wil: ik heb zoiets van…
“Daar wil ik niet eens te veel woorden
aan vuilmaken. Dit is zó stom, het moet ­gewoon weg.”

‘Taal is mijn zuurstof. Van heel jongs af aan is het mijn speelgoed, wapen en gereedschap. Het grote schelden uit mijn jeugd heb ik uit Kuifje geleerd. Duizend bommen en granaten, vuile wormsteek en al die andere kreten van Kapitein Haddock. Door die strips ging ik al jong van lezen houden. Mijn lievelingsjongensboek was ‘De scheepsjongens van Bontekoe’, waar ik nog steeds erg aan gehecht ben. In dat boek vloekt de smid alles bij elkaar. “Satanse jongen!”, roept hij bijvoorbeeld. Dat vind ik een geweldige uitdrukking. Een aantal jaren geleden is het boek hertaald in moderner Nederlands. “Satanse jongen” is veranderd in “dekselse jongen”. Daarmee is de meteen de kracht weg. Dat vind ik jammer. In boeken van Annie M.G. Schmidt staan ook woorden die nauwelijks meer gebruikt worden. Canapé bijvoorbeeld, of flik. Die moet je niet veranderen in ‘bank’ of ‘chocolaatje’. Dat is doodzonde.

Ik vind dat het Nederlands zich prachtig voegt naar muziek. ‘De meisjes uit vervlogen dagen’ van Willem Wilmink is een lied dat ik erg mooi vind en dat me ontroert. Je hebt het gevoel dat je naar een eeuwenoude waarheid zit te luisteren, terwijl er eigenlijk niet veel meer wordt gezegd dan: ‘De meisjes uit vervlogen dagen, we weten niet meer waar ze wonen, nooit zullen zij zich meer vertonen waar wij weleer hun lichaam zagen.’ De woorden zijn mooi, maar het zit ’m vooral in het rustgevende en bijna bezwerende ritme van de tekst waardoor het van een bijzondere schoonheid is. Willem Wilmink schreef dit in een vlaag van verlichting. Daar neem ik mijn hoed diep voor af.”

Journaal-presentatrice Sacha de Boer (42)

Favoriet woord: geroezemoes
“Het woord klinkt zelf al als geroezemoes. Prachtig.”
Woord dat ik mis: pieremachochel
“Ik heb een boot die in ons leven kwam als pieremachochel; een beetje een lelijk bootje. Inmiddels is hij helemaal opgeknapt. Jammer eigenlijk dat we hem nu geen piere­machochel meer kunnen noemen.”
Woord waar ik een hekel aan heb: leuk

“Leuk. Op zich is er niets mis mee, maar het wordt zo vaak gebruikt dat het irritant wordt. Ook door mij. Het is zo obvious: leuk. Was er maar een ander woord voor, dan hoefde ik het ook niet zo vaak te zeggen.”
Waar ik vanaf wil: ik heb zoiets van…
“Dat kom ik ook zo vaak tegen. Zó vaak, dat ik het zelf soms nog maar net op tijd kan ­inslikken. Dan heb ik zoiets van: dat kan ik maar beter niet zeggen.”
‘Ik zou graag een woord willen toevoegen aan onze taal. Het is een Engels woord, maar het heeft zo’n prachtige betekenis dat ik vind dat het erbij moet: hindsight. Het betekent dat je achteraf inziet dat… Dat heb ik zo vaak. Dat ik na afloop denk: als ik dat tóen geweten had!’ De letterlijke betekenis is ‘achteraf-inzicht’, maar dat is geen goed Nederlands. Hindsight natuurlijk ook niet, maar toch mag het er van mij zo bij. Waarom niet? Net als überhaupt, daar is ook geen Nederlands woord voor.

Mijn belangrijkste taak als presentator is informatie overdragen via woorden. Het is heel belangrijk om objectief en juist te zijn. Ik zit vaak te puzzelen op mijn teksten, want het moet ook nog eens eenduidig zijn en geschikt voor een brede doelgroep. Vervolgens is het de kunst om het zo neutraal mogelijk over te brengen. Laatst hoorde ik een liedje van de zanger Jack Johnson, ‘The news’. Het gaat over een jongetje dat aan zijn moeder vraagt waarom de nieuwslezer nooit huilt als hij berichten voorleest. Het is niet altijd wat het lijkt, zegt die moeder dan. Mooi gezegd. Regelmatig ben ik ontroerd door wat er gebeurt in de wereld, maar die lading wil je niet meegeven aan je woorden. Het is het Journaal, niet de Sacha de Boer-show.

Ik had het bijvoorbeeld moeilijk toen ik de dood van Theo van Gogh in het Journaal moest vertellen. Ik kende hem een beetje. We hebben gelijktijdig bij de Amsterdamse stadszender AT5 gewerkt. Hij was een soort grote puber die stoute dingen riep. Hij meende het wel, maar het was niet de bedoeling dat het zo serieus genomen zou worden. Zijn woorden waren meer plagerig en prikkelend bedoeld. Zijn laatste woorden waren: ‘We kunnen er toch over praten?’ Dat is zoals het is. We kunnen er toch over praten? Daar heb je taal voor.”

Schrijver Joost Zwagerman (46) 

Favoriet woord: regenboogcoalitie
“Als alle grote partijen in een gemeenteraad zitten, is dat geen paars of groen, maar alle kleuren van de regenboog. Dit woord is heel goed bedacht en bovendien pure poëzie.”
Woord dat ik mis: kuuks
“Nu zeg je tof of gaaf, vroeger was het kuuks. Eigenlijk mis ik vooral de omgeving van dit woord; de omgeving van mijn jeugd. Kuuks zit vastgeklonken aan die tijd.”

Woord waar ik een hekel aan heb: do
“Het is natuurlijk heel aardig dat de ­talen van onze multiculturele samenleving ­mengen, maar het had best op een wat avontuurlijker manier gemogen. Do (geld), matties (vrienden) en pappies (gewone ­mensen): ik vind het infantiele brabbeltaal.”
Waar ik vanaf wil: kopvoddentax
“Dit woord slaat me koud om het hart. Op afstand ’t verschrikkelijkste woord dat er is.”
‘Waar zouden we zijn zonder taal? Nergens. Zonder taal kan er zelfs geen hiernamaals zijn, als dat er al is. De hemel is alleen een paradijs als je dat paradijselijke ook in taal kunt uitdrukken. Taal geeft betekenis aan dingen.

De eerste keer dat ik merkte dat taal effect had, was in mijn puberteit. Ik werd nogal eens de klas uitgestuurd. De conrector bedacht een originele straf voor me. Hij gaf me opdracht op te schrijven hoe ik zelf dacht goed te kunnen functioneren op school. Ik ben er echt voor gaan zitten. Ik weet niet meer wat ik heb geschreven, alleen nog dat het ging over hoe ik de ideale school zag. Het was totale luchtfietserij, maar kennelijk heb ik iets op papier gezet wat die man trof, want ik won er zijn respect mee. Dat je met taal mensen op andere gedachten kunt brengen en de indruk die ze van je hebben kunt bijstellen, was een gigantisch inzicht. Ik ben altijd verzot geweest op taal, maar sindsdien helemaal.

De kracht van taal heb ik recent ervaren bij het boek ‘Het raadsel van het licht’ van Cees Nooteboom. Het zijn gedichten en essays over beeldende kunst en kunstenaars, op zo’n manier geschreven dat je de werken in het echt wilt zien. Het is heel moeilijk om te vertellen waarom je iets mooi vindt zonder te vervallen in dweperij, maar Nooteboom kan dat. Zijn zinnen krijgen vleugels die wegzweven in sferen van enthousiasme. Hij beschrijft hoe hij – in een museum – van vroeg werk van kunstenaar Giorgio de Chirico naar later werk loopt: ‘Met mijn voeten als klok loop ik alsof de tijd onklaar geraakt is in één minuut 25 jaar van iemands leven af.’ Die zin is geweldig. Dergelijke taal kan mij net zo raken als de kunst op zich.”

Tv-presentatrice Hadassah de Boer (38)

Favoriet woord: bedremmeld
“Ik houd van woorden waarvan de klank klopt met de betekenis. Het geeft kracht aan een woord. Fier bijvoorbeeld, of hannesen, bakvis en lapzwans. Bedremmeld, ook zo prachtig. Je ziet het toch meteen voor je?”
Woord dat ik mis: schraalhans
“Ik gebruik vaak ouderwetse woorden. Ik vind ze mooi en ze zijn krachtig. Schraalhans kom je helaas nauwelijks meer tegen. Als ik dit hoor, moet ik meteen lachen.”
Een hekel aan: smiley
“Het is niet zozeer het woord, als wel dat lachende dingetje achter een grap. Als mensen de ironie van taal zonder smiley niet begrijpen, getuigt dat van grote armoe.” Waar ik vanaf wil: zeg maar
“Als een politicus zegt dat de bezuinigingen ‘zeg maar een miljoen’ zijn – daar kun je toch niets mee? Zeg gewoon hoeveel het is!”

‘Ik vind het ongelooflijk dat er zoveel woorden zijn die worden gekaapt en verpest. Mooie woorden die daardoor heel vervelend worden. Zo is alles maar ‘geniaal’. Mozart was dat, The Beatles misschien, maar tegenwoordig lijkt het wel of iedere drol geniaal is. Ik kan me flink ergeren aan taal. Welke woorden iemand gebruikt, zegt veel over de persoon. ‘Goeie­smorgens’ was in Jiskefet heel leuk, maar nu totaal verpest. Als iemand dit gebruikt, kan ik hem niet meer serieus nemen. Wat overigens niet wil zeggen dat ik een taalpurist ben. Ik wil ook helemaal niet beweren dat ik me altijd goed uitdruk, maar ik kan er erg van genieten als iemand heel goed kan formuleren.

Geschreven tekst doet me het meest. Het is de meest directe en pure vorm van taal. Bij een lied kun je worden afgeleid door een stem die heel mooi is. Geschreven tekst heeft magie. In je hoofd kun je je eigen voorstelling erbij maken. Je wordt erin meegezogen.
Voor mij is de kracht van taal dat ik uitdrukking kan geven aan mijn gevoelens. Ik weet nog dat ik heel klein was en aan de keukentafel zat te luisteren naar een gesprek. Ik kon me wel uitdrukken, maar niet goed genoeg om te kunnen deelnemen aan de verhalen aan tafel. Ik herinner me dat ik vol ontzag zat te luisteren en me afvroeg of ik dat ooit ook zou kunnen. Ik was een buitenstaander. Stel dat ik mijn taal, mijn woorden niet meer zou hebben. Het lijkt me een hel.”

Top-10 van worden die we het meest koesteren:

• Bekokstoven
• Duizelingwekkend
• Habbekrats
• Konkelfoezen
• Ochtendstond
• Pappenheimer
• Pierewaaien
• Struweel
• Weerspiegelen
• Zielenroerselen

Top 10 Woorden die we het meest missen:

• Bakvis
• Belhamel
• Blaag
• Bonnefooi
• Hittepetit
• Hommeles
• Kassiewijle
• Lapzwans
• Pieremachochel
• Prakkiseren

Top 10 Woorden waaraan we ’t meest een hekel hebben:

• Breezersletje
• Comazuipen
• Goeiemoggel
• Knuffelallochtoon
• Kut
• Lokhoer
• Lul
• Sonjabakkeren
• Teringlijer
• Zwaffelen

Top 10 Woorden die we het liefst zouden dumpen

• Als het ware
• Best wel
• Echt wel
• Helemaal leuk
• Helemaal toppie
• Ik heb zoiets van…
• Not done
• Oké
• Onwijs
• Zeg maar

Wat zijn uw favoriete woorden?

Staat uw favoriete woord er niet tussen? Of heeft u juist een ander woord waar u ontzettend veel hekel aan heeft? Laat het ons weten door hieronder op 'reageer' te klikken!