Alles wat je wilt weten over de wortelkanaalbehandeling

1. Wanneer is een wortelkanaalbehandeling nodig?

"Als je een ontstoken en geïnfecteerde tandzenuw hebt. Elke tand en kies zit met een wortel vast in de kaak. In die wortel bevinden zich één tot vijf ­kanaaltjes met levend weefsel: ­zenuwvezels, bindweefsel en bloedvaatjes. Komen daar bacteriën in, dan kan het weefsel gaan ontsteken. Zonder behandeling sterft de tand­zenuw op den duur af. Zo’n ontsteking kan een zwelling en koorts ­veroorzaken. Uiteindelijk kun je de tand of kies zelfs verliezen."

2. Hoe ontstaat zo’n ontsteking?

"De mondholte zit bij ieder mens barstensvol bacteriën. Normaliter kunnen die geen kwaad. Bij een gezond, gaaf gebit vormen je tanden en kiezen een natuurlijke barrière, zodat bacteriën niet kunnen doordringen in het onderliggende weefsel. Maar als je een gaatje hebt, ontstaat er als het ware een toegangspoort. Dat kan ook gebeuren door bijvoorbeeld een tandbreuk na een ongeluk, een vulling die niet helemaal goed meer aansluit of een beschadiging door tandenknarsen."

3. Hoe ouder je bent, hoe groter de kans op schade en dus op een wortelkanaal­behandeling?

"Het hangt er natuurlijk van af hoe goed je je gebit onderhoudt, maar in algemene zin kun je dat wel stellen. Iets anders is dat mensen het steeds belangrijker vinden om tot op hoge leeftijd hun eigen gebit te behouden. Dat betekent ook dat daar gaandeweg meestal meer aan moet worden gerepareerd. In de praktijk doen we steeds meer wortelkanaal­behandelingen bij 50-plussers."

4. Wat merk je van een wortelkanaalontsteking?

"Het begint vaak met gevoelige tanden, bijvoorbeeld als je koude of warme dranken drinkt of zoetigheid eet. Je kunt ook last krijgen met kauwen. Of zelfs een constante, ­kloppende pijn voelen. Die kan heel heftig zijn. Overigens is het een ­misverstand dat een wortelkanaalontsteking altijd pijn veroorzaakt. Als de zenuw in de wortel al is afgestorven, voel je er niets van."

5. Hoe stelt een tandarts de diagnose?

"Vaak – maar niet altijd – kun je een ontsteking op een röntgenfoto zien. In aanvulling daarop doet de tandarts onderzoek in de mond, bijvoorbeeld door te kijken of er zichtbare beschadigingen zijn."

6. Hoe gaat de behandeling in zijn werk?

"Eerst maakt de tandarts een opening in de tand of kies om bij de wortelkanalen te komen. Met vijltjes worden de kanalen vervolgens ruimer gemaakt om ze goed te kunnen ontsmetten. Dat laatste gebeurt door de ­kanalen door te spoelen met een sterk verdunde chlooroplossing. Een houder op de tand of kies met daarachter een rubberen lapje zorgt ervoor dat tijdens de behandeling geen speeksel met bacteriën in de wortelkanalen komt, en geen spoelmiddel in de rest van de mond.

Als alles helemaal schoon is, worden de kanalen opgevuld, meestal met een mix van een soort cement en rubber. Daardoor wordt de kans klein dat er in de toekomst opnieuw bacteriën in de kanalen terechtkomen. Tot slot maakt de tandarts de tand of kies weer dicht met een vulling. Afhankelijk van het aantal kanalen en de ingewikkeldheid duurt de behandeling meestal tussen de anderhalf en tweeënhalf uur. Soms kan het in één keer worden afgerond, soms moet je er een keer voor terugkomen."

7. Kan de eigen tandarts een wortelkanaalbehandeling doen?

"Dat hangt af van diens expertise en ervaring. Veel tandartsen doen de behandeling zelf. Als ze niet de juiste kennis in huis hebben, of als ze verwachten dat een behandeling erg gecompliceerd is, verwijzen ze je door naar een endodontoloog. Dat is een gespecialiseerde tandarts die een aanvullende opleiding van drie jaar heeft gevolgd, uitsluitend over wortel­kanaalbehandelingen."

8. Hoe zit het nu echt met de pijn?

"De zenuwpijn vooraf kan haast ondraaglijk zijn. Maar de behandeling zelf is dankzij de goede verdovingsmiddelen pijnloos. Als de zenuw al is afgestorven, is een verdoving soms zelfs niet eens nodig. Door de intensieve reiniging kan de tand of kies wel tijdelijk geïrriteerd raken. Daardoor kun je een paar dagen last houden van napijn. Over het algemeen is die pijn goed te bestrijden met reguliere pijnstillers, zoals paracetamol of ibuprofen. Houdt de pijn langer aan, neem dan contact op met de tandarts."

9. Is het nodig om na de behandeling antibiotica te gebruiken?

"Vrijwel nooit. Het is alleen verstandig antibiotica te geven als een ontsteking gepaard gaat met een heel heftige zwelling of hoge koorts, als een patiënt extra vatbaar is voor infecties door andere gezondheidsproblemen zoals immuunziekten, of als de patiënt hartproblemen heeft."

10. Ben je na een wortelkanaalbehandeling voor altijd van het probleem af?

"Meestal wel. We proberen de wortelkanalen zo goed mogelijk te reinigen en af te sluiten. Maar in een enkel geval kan het voorkomen dat er toch een restje van de ontsteking blijft zitten, of dat er een nieuwe opening ontstaat waar bacteriën door kunnen binnendringen. Dan is soms een nieuwe behandeling nodig."

11. Het is een kostbare ingreep. Heeft het zin om bij meerdere tandartsen offertes aan te vragen?

"Een wortelkanaalbehandeling bestaat uit verschillende handelingen met elk een eigen code. Voor al die codes heeft de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) maximumtarieven bepaald. Deze tarieven worden door vrijwel alle tandartsen gehanteerd. Daar zit dus weinig verschil in. De kosten zijn vooral afhankelijk van de ingewikkeldheid van de behandeling. Eén wortelkanaal van een snijtand schoonmaken is minder tijdrovend – en dus minder duur – dan drie of vier wortelkanalen schoonmaken van een grote kies. Verder kan de ene tandarts andere of meer verrichtingen doen dan een collega, bijvoorbeeld doordat hij gespecialiseerde apparatuur gebruikt, waarvoor hij apart declareert. Zo kunnen toch prijsverschillen ontstaan.

Voor een uitgebreide of dure behandeling kan het handig zijn een offerte aan te vragen. Dan krijg je in ieder geval inzicht in hoe de kosten zijn opgebouwd. Schroom niet om je tandarts om uitleg te vragen. Voor een behandeling boven de 250 euro is de tandarts sowieso verplicht een offerte te geven. Een wortelkanaalbehandeling zit niet in het basispakket. Dat betekent dat je alleen een vergoeding krijgt als je een aanvullende tandartsverzekering hebt. Afhankelijk van je verzekeraar en het pakket ontvang je een percentage van het bedrag ­terug, tot een bepaald maximum."