Pianist en muziekdocent Erna Ensing had haar hele leven last van chronische verkrampingen – tot ze in 2017 een beroerte kreeg. “Vreemd genoeg haalde die de spanning van mijn spieren en ontdekte ik eindelijk de oorzaak van alle ellende.”
We ontmoeten elkaar bij haar geboortehuis in de Achterhoek. Haar broer heeft hier een goedlopende wijngaard. Sinds Erna in de bijstand zit, is ze hier weer wat vaker. Ze wandelt graag in de omgeving waar ze haar jeugd doorbracht. Onnodig verontschuldigt ze zich omdat ze mank loopt. Een gevolg van haar beroerte in 2017 en rugproblemen sinds haar jeugd. Zo lang ze zich kan herinneren heeft ze rug- en hoofdpijn. “Ik heb mijn hele leven ‘iets’ gehad. Vanaf mijn 3de kijk ik scheel, heb ik een slechte rug en een slecht gebit. Iedereen zag altijd direct dat ik anders was.”
Met haar moeder ging ze van arts naar homeopaat. De echte oorzaak werd nooit gevonden. Als haar moeder de artsen vertelde dat Erna als kind van 2 van de trap was gevallen, kreeg ze als antwoord: ‘Kleine kinderen kunnen veel hebben.’ Röntgenfoto’s zijn er nooit gemaakt. Erna kreeg heilgymnastiek, ging turnen en kreeg onder meer fysiotherapie, ergotherapie en osteopathie. Het leverde weinig op.
Vanuit de wijngaard steken we de straat over en stappen we het zo bekende coulissenlandschap van de Achterhoek in, met vaak oude boerderijen op de voorgrond en houtwallen, bos en natuur op de achtergrond. Als we het bos van Döttinkrade in wandelen, wijst Erna naar de meanderende beek waar ze vroeger speelde met haar zus, broer en vrienden. “Kinderen wilden liever met mijn zus spelen dan met mij”, zegt ze. Toch heeft ze hier mooie herinneringen. Tegenwoordig is de Ratumse beek onderdeel van Nationaal Landschap Winterswijk, waar je met een beetje geluk de nachtegaal, wielewaal, appelvink of ijsvogel treft.
Door andere spieren extra aan te spannen compenseerde Erna het niet goed functioneren van haar lichaam. Daardoor kwamen haar heup en lichaam langzaam scheef te staan. “Geluk bij een ongeluk was dat ik een slim meisje was. Ik haalde tienen op school. Aan mijn verstand twijfelden ze nooit en als kinderen iets te mekkeren hadden, had ik mijn woordje klaar.” Gepest is Erna niet om haar lichamelijke beperking, maar natuurlijk werd ze nooit als eerste gevraagd met gymnastiek. “Je kunt niet alles hebben in het leven. Ik heb me er prima mee gered”, zegt ze lachend. Een operatie op haar twaalfde verhielp het scheel zien. Kort daarna ontdekte Erna op de muziekschool haar talent voor pianospelen. Al snel trad ze regelmatig op en begeleidde ze koren of zangers. Ook dat was een prettige afleiding van haar fysieke problemen. “Iedereen zei: waarom ga je niet naar het conservatorium?” Het bleek perfect bij haar te passen. Op haar 19de verliet ze de Achterhoek om piano te gaan studeren. Na haar studie werkte ze met bekende pianisten als Jan Vayne. Ze organiseerde grote muziekfestivals en was coördinator bij een groot centrum voor kunsteducatie. Dit was het leven dat ze wilde en ze genoot van alle muziek om haar heen.
Met keihard werken kwam Erna ver. In 2015 begon ze als zelfstandige haar eigen muziekpraktijk. Ze bleef therapieën volgen in de hoop haar lichamelijke problemen te verhelpen. Naast de migraine en de verkramping door de permanente stress had ze inmiddels ook last van tinnitus en hartritmestoornissen.
Erna was bijna aan het eind van haar Latijn toen ze op haar 58ste ook nog een beroerte kreeg. Maar tot haar verwondering bracht die ook iets positiefs. “Voor het eerst was alle spanning van mijn spieren! Ik wist niet wat ik meemaakte! Zou het toch iets met die val van de trap te maken hebben gehad?” Artsen hadden dit nooit onderzocht, terwijl Erna’s moeder er zeker van was. Nooit heeft Erna bevestigd gekregen dat de val iets had veroorzaakt. Toen niet en nu weer niet. “Voor de artsen mankeer je alleen iets als je iets breekt. Maar ik was heus niet ‘gek in de kop’, zoals ze weleens suggereerden!”
De opgewonden toon van Erna contrasteert met de rust die hier hangt. We zijn nog geen wandelaar tegengekomen. Via een opvallende brug steken we de beek over. Het blijkt een typische, houten vakwerkbrug met kenmerkende drie-hoeken. Langs de beek groeit klein heksenkruid en slanke sleutelbloem.
Drie jaar van intensieve revalidatie volgde voor Erna. “Aan mijn romp voelde ik dat er iets helemaal niet goed zat. Pas tijdens de Body Stress Release-therapie die ik volgde, kwam alles naar buiten wat mijn lichaam had meegemaakt. Ook de val van de trap als peuter.” Het maakte volgens Erna duidelijk dat alle ellende daar is begonnen en ze sindsdien roofbouw heeft gepleegd op haar lichaam. “Bepaalde zenuwen waren zestig jaar uitgeschakeld en kwamen ineens weer vrij.” Ze is andere spieren gaan gebruiken om weer te kunnen lopen en alle klachten zijn verdwenen. “Gek genoeg werkte de beroerte als een reset van mijn hersenen, waardoor de chronische verkramping stopte. Het voelt alsof de beroerte mij heeft beschermd tegen nóg zieker worden.” Toch merkt Erna dat maar weinig mensen dit begrijpen. “Dat mijn moeder destijds niet serieus werd genomen, kan ik misschien nog snappen. Maar nu, zestig jaar later?” De artsen neemt Erna niets kwalijk. Die zijn in haar ogen verkeerd opgeleid. “Met medicijnen kregen ze mijn verkramping niet weg. Maar hadden ze de oorzaak echt onderzocht, had de juiste therapie misschien de beroerte kunnen voorkomen.” Erna ziet het dan ook als haar taak om op te komen voor mensen zoals zij, die zich niet serieus genomen voelen. Ze schrijft brieven aan artsen, instanties en politici en breekt een lans voor alternatieve therapieën. “Door Body Stress Release vielen eindelijk de puzzelstukjes op hun plaats voor mij.”
Een van de vele verlaten landweggetjes die de Achterhoek rijk is, brengt ons bij een typisch Achterhoekse buurtschap, met historische boerderijen waar al eeuwenlang in alle rust wordt gezaaid en geoogst. Aan het einde van onze wandeling lopen we nog even de wijngaard van Erna’s broer in. Die ziet er in deze tijd van het jaar niet op z’n mooist uit, maar draagt alles in zich voor een rijk najaar. Precies zo staat Erna in haar leven. Na een zware tijd van vechten en leven in de bijstand – wat niet past bij deze sterke vrouw – heeft ze haar leven eindelijk weer op de rails. Klachtenvrij durft ze weer van een toekomst met muziek te dromen. Zo is ze druk met het oppakken van haar pianospel, wil ze weer les gaan geven en concerten organiseren. “Gelukkig is de liefde voor muziek er altijd geweest, en zal die er altijd zijn.”
Erna Ensing (63) is alleenstaand, pianist en muziekdocent. Van jongs af aan kampt ze met allerlei lichamelijke klachten, tot een beroerte in 2017 haar spieren ontspant.
Hella van der Wijst (57) is presentator en schrijfster van het boek Troost – als je iemand mist en De kracht van samen. Ze houdt van wandelen en een goed gesprek.
Wandelen langs de wijngaard
Op 2 kilometer van de Duitse grens ligt Nationaal Landschap Winterswijk: een eeuwenoud agrarisch landschap met 22.000 hectare loofbos en landgoederen, en de typerende houtwallen en essen (verhogingen) op plekken waar ooit een boerderij of stal heeft gestaan. In 2020 is Winterswijk uitgeroepen tot Wandelgemeente van het Jaar. Aan de wandelroute die Erna en Hella wandelden, ligt de in 2013 bekroonde wijngaard Hesselink, waar het terras in de zomer open is en je op afspraak een rondleiding kunt krijgen. Op www.achterhoek.nl staat de wandelroute.
- Startpunt: Wijngaard Hesselink, Vredenseweg 168, Winterswijk
- Horeca: Camping ’t Wieskamp, Kobstederweg 13, Winterswijk
- Route: 6,8 kilometer
- Vervoer: de wijngaard ligt 5 kilometer buiten Winterswijk. Kom dus bij voorkeur met de auto.
- Geschikt voor rolstoel: nee.
- Leuke fietsroute vanuit Winterswijk: www.plusonline.nl/oostachterhoek