Horen: méér dan luisteren alleen

Goed luisteren, goed horen én goed kijken: pas dan kunt u de ander goed verstaan en voorkomt u misverstanden in de communicatie.

Luisteren is een vaardigheid waarin u zich kunt oefenen. Wanneer u bijvoorbeeld tijdens een gesprek even kort samenvat wat de ander heeft gezegd, kan de ander nagaan of zijn boodschap goed is overgekomen. En door een begripvol knikje of een eenvoudig handgebaar voelt de ander zich niet alleen gehoord, maar ook begrepen. Kijk dus goed naar iemands houding, gebaren en gezichtsuitdrukking. Het juist interpreteren van die lichaamstaal verbetert het begrip van wat iemand zegt.

Wat zegt uw houding?

Handgebaren onderstrepen woorden en gezichtsuitdrukkingen accentueren wat u zegt. Opgetrokken wenkbrauwen bijvoorbeeld benadrukken verrassing, een samengetrokken mond straalt afkeuring uit en een glimlach 'ik vind je sympathiek'. Frappant is dat basis-emoties zoals boosheid, vreugde en afschuw over de hele wereld met dezelfde mimiek worden uitgedrukt.

Lichaamstaal geeft extra betekenis aan gesproken woorden, het drukt emotie uit en de mate van oprechtheid van de spreker. Wanneer iemand u aankijkt, even een hand op uw arm legt en zegt 'ik begrijp je', is dat beslist oprecht. Maar lichaamstaal drukt soms ook iets heel anders uit dan woorden zeggen. Denk maar aan iemand die zegt: 'Ja, je hebt helemaal gelijk', terwijl hij zijn armen over elkaar slaat en misprijzend wegkijkt. In feite zegt hij: 'Mooi niet!'

Zelf lichaamstaal gebruiken

Zelf kunt u ook bewust gebruikmaken van lichaamstaal. Als u bijvoorbeeld wilt laten merken dat u goed luistert, spiegel dan de gezichtsuitdrukking van uw gesprekspartner: als hij glimlacht, doet u dat ook; als zij verbaasd kijkt, kijkt u ook verbaasd.

Interessant?

Lees dan de boeken: 'Waarom mannen en vrouwen met hun lichaam zeggen wat ze eigenlijk niet willen vertellen' door Allan & Barbara Pearse of 'De verborgen boodschap', door Peter Collett.

Ik hang aan je lippen

Liplezen doen we eigenlijk allemaal: tijdens een gesprek kijk je vaak onbewust naar iemands mond. Om er zeker van te zijn dat we de gesproken boodschap goed ontvangen. Of als je de ander maar deels kunt verstaan, bijvoorbeeld bij veel omgevingslawaai. Ook is 'liplezen' een hulpmiddel als je niet goed kunt horen. Dit aflezen van mondbewegingen heet officieel 'spraakafzien' en dat kunt u leren.

Liplezen niet makkelijk

Spraakafzien is niet makkelijk: er zijn meer dan vijftig verschillende spraakklanken. Klanken als K en G worden achter in de keel gevormd en zijn niet zichtbaar. Hetzelfde geldt voor P, B, en M: vergelijk de woorden paard, baard en maart maar eens. Ongeveer een derde van een zin is via mondbewegingen te begrijpen. Test maar eens hoe lastig dit is door televisie te kijken zonder geluid... Daarom leer je ook de mondbewegingen, gebaren en gezichtsuitdrukking goed interpreteren en dat kost veel geduld en oefening. Leren spraakafzien kan in groepsverband of individueel bij een logopedist of via de computer. De Nederlandse Vereniging voor Slechthorenden (NVVS) organiseert ook landelijk oefenbijeenkomsten.

Wat zeg je?

Wanneer het 'verstaan' van lichaamstaal en het 'lezen' van lippen onvoldoende zijn om de ander toch goed te horen, kan de technologie helpen. Want horen doe je primair met je oren en juist die gehoorfunctie is aan slijtage onderhevig. Slechthorendheid ontwikkelt zich geleidelijk en kan al rond je dertigste beginnen. En uiteindelijk ondervindt één op de vijf 60-plussers problemen met het gehoor.

Meestal heb je het zelf niet als eerste in de gaten, maar als anderen je er vaak op wijzen dat de televisie te hard staat, of als datgene wat gezegd wordt vaak herhaald moet worden, is dat een teken aan de wand. Let er zelf ook op of informatie je ontgaat (vooral als er veel omgevingslawaai is), of je met je antwoorden bij je gesprekspartner verwarring opwekt, en of je telefoongesprekken niet meer zo goed kunt volgen. Dan is het tijd voor een hoortest.

Hoortest

een hoortest kan online of bij een gediplomeerde audicien. Die test het gehoor vooral op de voor spraak belangrijke toonhoogten. Raadpleeg daarom het liefst een StAr gekwalificeerde audicien – te herkennen aan het Keurmerk 'Erkend Audicien' – want alleen zo’n gekwalificeerde audicien is bekwaam om een toonaudiogram af te nemen én juist te interpreteren.

Klein maar fijn

Het schrikbeeld van oma die op een feestje met een piepend analoog hoortoestel in een hoekje zit, is verleden tijd. Een modern, digitaal hoortoestel is optimaal in staat om geluiden te ontvangen, te zuiveren en versterkt door te geven. Afhankelijk van de gekozen draagstijl – in het oor of achter het oor – is een keur aan modellen verkrijgbaar. Er zijn kleine, haast onzichtbare toestellen in de eigen haar- of huidtint en ook opvallende 'oorsieraden' met een hip design. Al die mini-toestelletjes leveren een perfecte geluidsweergave, maar qua technologie variëren ze van vrij basaal tot supergeavanceerd.

Ze zijn er met automatische volumeregeling, spraak- en ruisoptimalisatie, demping van rondzingen; noem maar op. Populair zijn toestellen met bluetoothfuncties, waarmee het geluid van de (mobiele) telefoon, televisie of audio draadloos wordt doorgestuurd naar het hoortoestel. Vooral voor muziekliefhebbers en frequente bellers is dit een uitkomst.