Het is een teken aan de wand als je steeds vaker een knoop in je zakdoek moet leggen om iets niet te vergeten. Voor je het weet ben je afhankelijk van een eindeloze hoeveelheid lijstjes. Is dat eigenlijk wel verstandig? En: is het echt nodig?
Klein ongemak
Ben je de 50 gepasseerd, dan zul je merken dat sommige zaken meer moeite gaan kosten. Dat geldt ook zeker voor dingen onthouden. Je krijgt misschien zelfs het gevoel dat je niet meer op je geheugen kunt vertrouwen, en dat is naar. Het zorgt dat je je oud voelt iets waar niemand op zit te wachten. Wat dan wel weer prettig is, is dat je daarin niet alleen bent. Bijna al je leeftijdgenoten hebben er ook last van.
Wat lukt nog wel goed?
Je zou je geheugen in de eerste plaats kunnen omschrijven als het vermogen om informatie en kennis te verwerven. In de tweede plaats als het vermogen om die informatie en kennis vast te leggen. En in de derde plaats als het vermogen om deze informatie op verzoek op te roepen om te gebruiken. Het is nuttig om eens na te gaan welk aspect van je geheugen je precies last bezorgt. Hoe beter je de valkuilen kent, hoe beter je er een oplossing voor kunt vinden. Waarschijnlijk zal vervolgens blijken dat één aspect van je geheugen nog wel krachtig is. Dan kun je dit deel meer gebruiken. Dat compenseert de problemen in een ander deel van je geheugen.
Zo werkt het geheugen
Opnemen, bewaren, oproepen. In deze drie stappen werkt het geheugen. Het verwerven van informatie gaat via je vijf zintuigen. Je hebt een visueel geheugen, een auditief geheugen en een geheugen van de smaak, reuk- en tastzin. Er is ook een geheugen waar je minder van merkt: je motorisch geheugen. Hierdoor kun je onder meer schrijven, fietsen, een muziekinstrument bespelen en in de soep roeren. Als je ergens heen gaat, gebruik je je oriëntatiegeheugen om je in de ruimte te oriënteren. Het is nuttig om eens na te gaan welk geheugen minder goed werkt.
Donderslag bij heldere hemel
Soms is een verminderde geheugenfunctie het resultaat van een ingrijpende gebeurtenis. Er is dan iets gebeurd waardoor je leven nooit meer hetzelfde zal zijn, iets wat je inwendig evenwicht heeft verstoord en waarvan de gevolgen nog steeds merkbaar zijn. Toen we de deelnemers aan een Plus-enquête vroegen of er een bijzondere gebeurtenis in hun leven was geweest die invloed heeft gehad op de problemen met hun geheugen, gaf 20 procent een bevestigend antwoord.
Invloed van geneesmiddelen op het geheugen
Bepaalde geneesmiddelen, in het bijzonder antidepressiva en slaapmiddelen, maken je minder waakzaam. Ze verminderen de intensiteit van je waarneming. Daardoor vorm je minder precieze beelden die gemakkelijker kunnen worden vergeten. Hoe groot de invloed van alcohol is, ligt aan de hoeveelheid en aan de frequentie van het gebruik. Vaak en veel alcohol drinken, heeft vaak een negatieve invloed op het geheugen.
Het nut van nieuwe ervaringen en training
Het is belangrijk om je geheugen te blijven gebruiken, ook nadat je bent gestopt met werken. Veel mensen onderhouden het door te puzzelen, het oplossen van breinbrekers, door cursussen te doen of door het geheugen te voeden met nieuwe ervaringen, bijvoorbeeld door te gaan reizen. Dat is goed, want zo blijft het actief. En net zoals je hart en je verstand, is je geheugen gemaakt om een leven lang mee te gaan. Wel zal je geheugen veranderen met de jaren en dat is iets wat je moet aanvaarden. Het wordt anders, omdat het op elke leeftijd andere taken te vervullen heeft. We denken niet béter op het ene of het andere moment in ons leven, we denken gewoon ánders.
