Angina pectoris: pijn op de borst

Getty Images

Een pijnlijk drukkend gevoel op je borst vinden veel mensen eng. In het geval van angina pectoris kan dit gevoel echter meestal geen kwaad. De pijn ontstaat meestal bij inspanning of hevige emoties. Wel is het een waarschuwing dat het hart te weinig zuurstof krijgt en kan het een voorbode van een hartaanval zijn.

Wat is angina pectoris?

Angina pectoris - ook wel hartkramp - is een pijnlijk drukkend gevoel in of op de borst dat kan doortrekken naar je hals, kaak, schouder of arm. De klachten worden veroorzaakt door een tijdelijk zuurstoftekort van het hart. De schade is dan ook niet blijvend.

Het gevoel bij angina pectoris vinden veel mensen lastig te omschrijven. De druk is pijnlijk en onrustig en ontstaat meestal bij inspanning. Na enkele minuten van rust verdwijnt een aanval ook weer.

De klachten bij angina pectoris lijken op een hartaanval, maar zolang de pijn bij rust weg gaat, kan het meestal geen kwaad. Bij een hartaanval gaan de klachten niet weg. Verder gaat een hartaanval vaak gepaard met verschijnselen als onrust, misselijkheid, bleek zien, zweten of een klamme huid.

Pijn op de borst hoeft geen angina pectoris (of hartaanval) te zijn. Het kan ook andere oorzaken hebben.

De oorzaken

Een vernauwing van een of meerdere kransslagaderen van je hart vormt meestal de oorzaak van angina pectoris. Wanneer de bloedvaten door de zogenaamde atherosclerose of slagaderverkalking nauwer zijn, stroomt er minder bloed door het hart. Dit vergroot de kans op zuurstoftekort en veroorzaakt de pijn.

Als je hart harder moet werken, heeft het extra zuurstof nodig. Vandaar dat je bij inspanning, stress, heftige emoties, na een zware maaltijd of bij de overgang van warmte naar kou sneller klachten ervaart. In deze situaties is het zuurstoftekort extra groot.

Symptomen angina pectoris

Van een vernauwing in de kransslagaders merk je in eerste instantie niet veel. Klachten ontstaan vaak pas wanneer de aders meer dan 50 procent vernauwd zijn. In de beginfase van angina pectoris ervaar je vooral klachten als het hart harder moet werken dan normaal. De belangrijkste signalen zijn:

een beklemmend, drukkend of benauwende pijn midden in de borst
uitstralende pijn naar de onderkaak, hals, schouderbladen, armen, rug of maagstreek
zweten en misselijkheid

Soms zijn de klachten minder duidelijk:

abnormale moeheid
kortademigheid
duizeligheid
slecht slapen

Deze atypische signalen komen vaker voor bij vrouwen, ouderen en mensen met diabetes. Als je twijfelt over je klachten, overleg dan altijd met je arts.

Kan het kwaad?

Pijn op de borst door angina pectoris kan meestal geen kwaad, het is een waarschuwing. Neem rust zodra de pijn komt, zodat het hart zich kan herstellen. Over het algemeen zijn de klachten binnen enkele minuten verdwenen. Houdt het zuurstoftekort langer dan 15 minuten aan, dan bestaat er kans op schade aan het hart. Veel mensen leven echter jarenlang met angina pectoris zonder dat er een hartinfarct ontstaat.

Als een aanval van pijn of druk op de borst opkomt terwijl je rustig zit of ligt is het van groot belang om direct de huisarts te bellen. Dit zelfde geldt als de pijn niet weg gaat nadat je eventuele medicijnen hebt genomen of wanneer de pijn gepaard gaat met onrust, misselijkheid, bleek zien, zweten en een klamme huid.

Risicofactoren van angina pectoris

Het risico op hart- en vaatziekten – en dus ook angina pectoris - wordt deels bepaald door de leefstijl. Je kunt zelf veel doen om het risico te verlagen, bijvoorbeeld door niet te roken, voldoende te bewegen en een gezond gewicht te houden. Belangrijke risicofactoren zijn:

Risicofactoren versterken elkaar: hoe meer risicofactoren, hoe groter de kans op hart- en vaatziekten. Verder gaat veroudering van het lichaam vaak gepaard met veranderingen aan de bloedvaten. Zo kunnen vernauwingen optreden. Leeftijd is dus ook een belangrijke risicofactor.

Verschillende soorten

Angina pectoris komt voor in zowel stabiele als instabiele vorm. De stabiele angina pectoris kenmerkt zich door klachten als gevolg van inspanning of emoties. Bij instabiele angina pectoris ontstaat de pijn op de borst zonder directe aanleiding. De aanval gaat vaak ook niet direct over. Instabiele angina pectoris wordt ook wel een dreigende hartinfarct genoemd. Vaak is dan opname nodig op de hartbewaking, maar bij een snelle behandeling gaat de dreiging in 80 tot 90 procent van de gevallen voorbij. Daarnaast krijgen vrouwen ook nog wel eens te maken met een vorm van vaatspasmen die tot dezelfde klachten leiden: prinzmetal angina pectoris.

Diagnose

Pijn op de borst kan een signaal zijn dat er iets mis is met je hart. Een arts kan vaak al veel uit je verhaal afleiden. Wanneer hij angina pectoris vermoedt, zal hij verschillende onderzoeken bij je doen. Naast een lichamelijk onderzoek wordt meestal gekeken naar het cholesterolgehalte, de bloeddruk en de hoogte van de bloedsuikerspiegel. Aanvullend onderzoek kan onder andere bestaan uit een hartfilmpje (ECG), inspanningsonderzoek (fietstest), echografie, isothopenonderzoek, hartkatheterisatie en CT-scan. Op basis van de onderzoeken zal de arts beslissen wat de beste behandeling voor je is.

Behandeling van angina pectoris

Een gezonde leefstijl is de eerste stap bij de behandeling van angina pectoris: niet roken, voldoende bewegen en gezond eten met weinig zout en verzadigd vet. Drink verder weinig alcohol en probeer als je te zwaar bent af te vallen. Kijk verder of je eventuele stress kunt verminderen.

Daarnaast krijg je meestal medicijnen voorgeschreven. Er zijn middelen om een aanval te stoppen en middelen om aanvallen te voorkomen. De oorzaak van angina pectoris – het vernauwde bloedvat – is niet met medicijnen te genezen, wel is het mogelijk om het bloed te verdunnen en stolsels te voorkomen. De meest gebruikte medicijnen zijn vaatverwijders (nitraten en RAS-remmers), bètablokkers en calciumblokkers en antistollingsmiddelen. Met cholesterolverlagers kan het nauwer worden van een kransslagader worden afgeremd.

Bij een aanval van pijn op de borst die met rusten niet snel overgaat kun je een pufje (nitroglycerine) of tablet (isosorbidedinitraat) onder de tong nemen. Een pufje is hetzelfde als een tabletje. Het medicijn zorgt ervoor dat er meer bloed naar de hartspier gaat waardoor de pijn afneemt. De werking begint na 1 tot 2 minuten. De spray werkt 30 tot 60 minuten, een tabletje 2 uur. De medicijnen kunnen een rood hoofd, hoofdpijn, duizeligheid en hartkloppingen als bijwerking geven. Ga rustig zitten als je ze gebruikt.

Als een gezonde leefstijl en medicijnen onvoldoende effect hebben, dan kan een dotter- en stentbehandeling of bypass- of omleidingsoperatie nodig zijn.

Wat doe je bij een aanval?

Een aanval voorkomen is natuurlijk beter dan een aanval stoppen. Probeer als je klachten hebt niets te forceren bij inspanning. Vermijd verder stress en zware maaltijden. Zorg daarnaast dat je altijd een tabletje isosorbidedinitraat of een spray nitroglycerine bij je hebt voor onder de tong. Als je weet in welke situaties een aanval vaak voorkomt, kun je deze middelen vooraf al onder de tong gebruiken.

Krijg je te maken met een echte aanval, volg dan de volgende stappen:

Voel je een aanval opkomen, ga dan rustig zitten of liggen.
Wil de pijn niet snel zakken, leg dan een tabletje (of pufje) onder de tong.
Helpt dit niet na 5 minuten, neem dan een tweede tabletje (of pufje).
Helpt dit 5 minuten later nog niet, neem dan een derde tablet (of pufje).
Helpt het derde tabletje/pufje niet, bel dan direct je huisarts.

Leven met angina pectoris

De meeste mensen met angina pectoris hebben een vrij normaal leven. De aandoening is een waarschuwing en gezond leven is belangrijk om het risico op een hartinfarct te verkleinen. Je kunt gewoon sporten, maar de voorkeur gaat wel naar niet te zware sporten zoals wandelen, fietsen, zwemmen of golfen. Bij instabiele angina pectoris is sporten af te raden.

Ook seks is meestal geen probleem. Sommige medicijnen hebben wel invloed op het vrijen, maar als je lichaam gewend is aan het middel worden de bijwerkingen - zoals erectieproblemen of minder snel vochtig worden van de vagina - vaak minder. Aanvallen van angina pectoris komen zelden voor tijdens het vrijen. Als je toch bang bent voor een aanval kun je voor het vrijen een pufje of tabletje nemen.

Autorijden mag alleen als de angina pectoris onder controle is, bij instabiele angina pectoris is dit niet het geval dus mag een patiënt niet meer rijden. Als je pijnklachten krijgt tijdens het rijden, probeer de auto dan aan de kant zetten en wacht met verder rijden tot de aanval over is.

Neem bij twijfel of problemen contact op met de huisarts.