Het risico van aardappels, tomaten en aubergines
Het heeft een wat duistere naam: nachtschade. Tot deze plantenfamilie behoren eetbare knollen en vruchten als aardappelen, tomaat en aubergine. Er zijn steeds meer mensen die geen nachtschade eten omdat deze plantenfamilie schadelijk zou zijn voor de gezondheid. Wat is daarvan waar?
Nachtschade is een zeer uitgebreide plantenfamilie, er zijn wel 1500 tot 1700 soorten. Voor ons heel bekende en eetbare soorten horen erbij, zoals de aardappel, tomaat, paprika, rode pepers en aubergine. Maar ook gojibessen en zelfs tabak behoren tot de familie van de nachtschade.
De naam nachtschade is waarschijnlijk ontstaan omdat sommige bloemen uit deze familie ’s avonds geuren. Het 'schade' verwijst naar de giftige eigenschappen van sommige planten uit deze familie. De meeste van deze planten zijn niet inheems. Alleen bitterzoet (een plant met prachtige geelpaarse bloemen, maar giftige bessen) en zwarte nachtschade komen van oorsprong in ons land voor. Planten als tomaat en aardappel zijn relatief kort geleden naar ons land gebracht.
Natuurlijke gifstoffen
Aardappelen bevatten solanine. Dit is een natuurlijke gifstof, die onder invloed van licht ontstaat in de schil en in de uitlopers van aardappelen. U herkent het aan de groene plekken op aardappels. In tomaten komt een verwante stof voor: tomatine. Dit komt uitsluitend voor in onrijpe (groene) tomaten.
Beide stoffen zijn in grote hoeveelheden giftig. Ze werken met name op het zenuwstelsel en de spijsvertering. U krijgt bijvoorbeeld last van buikpijn, diarree, slaperigheid of lusteloosheid. Ook wordt gezegd dat deze stoffen van invloed zijn op de gewrichten. Verhitting breekt de gifstoffen nauwelijks af. Tegenwoordig kweken telers aardappelen met lagere gehaltes aan solanine.
Nachtschade is niet 'oer'?
Aanhangers van het paleodieet zeggen dat u beter geen vruchten van de nachtschade kunt eten, omdat de meeste van deze producten van oorsprong niet in de voeding van de mens voorkwamen. Zo zijn aardappels, tomaten en pepers pas na ontdekking van Amerika in 1492 naar Europa, Afrika en Azië gekomen. Die producten passen dus niet in de voeding van de eerste jagers en verzamelaars en daarom zouden wij er ook niet veel van moeten eten, aldus de oerfoodies. Zij wijzen ook op de aanwezigheid van solanine en andere gifstoffen, die zij 'anti-nutriënten' noemen en die kunnen zorgen voor een 'lekkende darm'.
In de reguliere medische literatuur is daarover nog bar weinig te vinden. In het zo beroemde Zandloperdieet geeft de auteur overigens ook af op de aardappel, maar dat is vooral omdat die veel 'snelle' koolhydraten bevat. Iets waarvan de moderne mens volgens schrijver Kris Verburgh al meer dan genoeg binnenkrijgt. Maar de aanwezigheid van die snelle koolhydraten heeft niets met de familie van de nachtschade te maken.
Rijp advies
Al met al kunnen we dit stellen: de schadelijkheid van nachtschade is bij normale consumptie niet aangetoond. Voor de meeste mensen zijn tomaten, paprika’s, aubergines en aardappelen juist erg gezond én lekker. Wie kan er zich een leven voorstellen zonder tomatensaus, zoet gegrilde paprika’s of een stamppot op z’n tijd?
Maar het is wel een feit dat met name aardappels en tomaten ook gifstoffen bevatten. De remedie is eenvoudig: eet alleen rijpe tomaten, omdat daar geen tomatine in zit. Eet paprika’s, aubergine en pepers ook altijd rijp. Bewaar aardappelen op een donkere plek, om de vorming van solanine tegen te gaan. Snij groene plekken en uitlopers van aardappelen altijd ruim weg (niet zuinig!), om zo minder solanine binnen te krijgen.
En als u gevoelig bent?
De ene persoon lijkt gevoeliger dan de andere voor solanine en tomatine. Heeft u weleens buikpijn na het eten van paprika, of reageert u niet zo lekker op tomaten? Heeft u vage gewrichtsklachten na het eten van aardappelen? Probeer eens om de producten uit de nachtschadefamilie weg te laten.
Treedt na enkele weken verbetering van de klachten op, dan introduceert u weer wat aardappelen of tomaten. Komen de klachten weer terug, dan bent u waarschijnlijk gevoelig voor deze producten. U kunt ze minder eten of helemaal weglaten. In dat laatste geval is het slim om advies te vragen aan een diëtist. Zij adviseert u lekkere alternatieven en kijkt of uw voeding nog volwaardig en gevarieerd genoeg is.
