Over gezondheid, smaak, milieu, de prijs en E-nummers
Steeds meer levensmiddelen in de supermarkt hebben ‘biologisch’ op het etiket staan. Bij biologische producten is er zoveel mogelijk rekening gehouden met milieu, dier en mens. Maar waar staat dat voor, en wat schiet je ermee op als je biologische producten koopt?
Biologisch is aan een opmars bezig, al zijn ‘gewone’ producten nog steeds ver in de meerderheid. Het marktaandeel voor biologische producten is slechts 3,21 procent. Producten uit de biologische landbouw, zoals groenten, fruit en granen, worden zonder kunstmatige bestrijdingsmiddelen geteeld. In de biologische veeteelt gebruikt men zo min mogelijk antibiotica voor het vee. Dieren krijgen in de biologische veeteelt bovendien meer leefruimte en mogen vaker naar buiten.
Is het gezonder?
Sommige mensen zijn ervan overtuigd dat biologische producten gezonder zijn. Maar wetenschappers zijn daar niet zeker van. Een paar jaar geleden zijn de resultaten van ruim 300 studies op een rij gezet. Daarbij is gekeken naar verschillen in voedingsstoffen tussen biologische en niet-biologische plantaardige voedingsmiddelen. Biologische producten bleken vooral meer antioxidanten te bevatten, zoals carotenoïden en vitamine C. Antioxidanten beschermen lichaamscellen tegen beschadiging en kunnen daarmee mogelijk de kans op ziekten verkleinen. De onderzoekers keken verder naar resten van bestrijdingsmiddelen. Die bleken minder vaak voor te komen op de biologische producten. Verder was ook het gehalte aan cadmium in biologische producten gemiddeld 48 procent lager. Cadmium hoort bij de zware metalen, waarvan een teveel schadelijk kan zijn voor de gezondheid.
En dierlijke producten dan? Biologisch vlees en biologische zuivel bevatten wat meer gezonde vetten, zoals omega-3-vetzuren. Maar ze bevatten weer minder van de mineralen jodium en selenium. Biologische eieren bevatten iets meer van het schadelijke dioxine. Als het gaat om de ‘totaalsom’ van voedingsstoffen en schadelijke resten, scoort biologisch iets beter dan gangbare producten. Maar het onderzoek richt zich nu nog op de gemakkelijk meetbare stoffen, Er zijn nog tal van gezonde ‘bioactieve’ stoffen in groenten en fruit, die niet of nauwelijks onderzocht zijn. De beste test zou zijn om te kijken of mensen gezonder worden als ze biologisch gaan eten. Helaas is dat nog amper onderzocht. Een studie onder ruim 600.000 vrouwen uit het Verenigd Koninkrijk vond in elk geval geen duidelijk verschil in het risico op kanker tussen vrouwen die regelmatig biologische producten eten en vrouwen die dat niet doen.
Is biologisch beter voor het milieu?
Biologische landbouw scoort op veel punten beter dan niet-biologische landbouw. Er worden geen synthetische bestrijdingsmiddelen en kunstmest gebruikt. Maar biologische landbouw is wel wat minder ‘efficiënt’ dan reguliere landbouw. Een akker met biologisch graan geeft minder opbrengst dan een akker met ‘gewoon’ graan. Er is meer grond nodig om hetzelfde te produceren. Dat kan ten koste gaan van natuur én het maakt de producten duurder. Pluspuntje is wel dat er bij biologische landbouw meer aandacht wordt besteed aan wisselteelt: steeds andere gewassen op de akker. Zo raakt de grond minder uitgeput. Ook in de biologische veeteelt is meer grond nodig. Vooral kippen en varkens krijgen meer leefruimte. Biologische dieren groeien langzamer en leven langer, waardoor ze per kilo vlees meer mest produceren en meer voedsel en water nodig hebben. De uitstoot van broeikasgassen is gelijk en soms zelfs wat hoger, doordat de dieren langer leven of doordat biologische koeien wat minder melk produceren. Vergeet verder de insecten niet! Met name bijen hebben veel te lijden van de bestrijdingsmiddelen in de reguliere landbouw. Een groot probleem, want bijen zijn nodig voor het bestuiven van heel veel planten. Als bijen uitsterven, hebben we echt een groot voedselprobleem. Biologische landbouw is vriendelijker voor insecten.
Kortom: biologisch is meestal beter voor het milieu, maar niet op alle vlakken.
Smaken biologische producten anders?
Fans van biologisch eten zeggen: ja, er is écht een smaakverschil tussen biologische producten en reguliere producten. Dat proef je vooral in groenten, fruit, kaas en vlees. Niet voor niks koken chefkoks ook relatief vaak met biologische producten. Uit een onderzoek van de Consumentenbond blijkt dat ruim een derde van de ondervraagden vindt dat biologische producten beter smaken. Iets minder dan een kwart vindt juist het tegendeel. En dat ligt dan misschien aan het feit dat biologische producten meer uitgesproken van smaak zijn. Spruitjes, kool en witlof zijn bijvoorbeeld wat bitterder dan reguliere producten. Daar moet je van houden!
Is biologisch écht biologisch?
Ja. Dat wordt in Nederland goed gecontroleerd. Er zijn drie keurmerken voor biologische producten: biologisch, EKO en Demeter (biologisch-dynamisch). Volgens onderzoek van Milieu Centraal zijn dit ‘topkeurmerken’, wat onder meer inhoudt dat er een goede, onafhankelijke controle is. Als een product meerdere ingrediënten bevat (bijvoorbeeld koekjes of pastasaus), dan mag volgens de wet maximaal 5 procent van de ingrediënten niet-biologisch zijn. Maar dat geldt alleen als er onvoldoende biologische varianten van deze ingrediënten beschikbaar zijn.
Bevatten biologische producten E-nummers?
Ja, dat kan. Ook biologische producten kunnen E-nummers bevatten. Er mogen bijvoorbeeld hulpstoffen zoals citroenzuur of sulfiet gebruikt worden. Maar de eisen zijn wel strenger: er mogen minder E-nummers gebruikt worden en het is verboden om kunstmatige kleur-, geur-, en smaakstoffen te gebruiken.
Is biologisch duurder?
Ja, meestal wel. Dat komt omdat biologische teelt arbeidsintensiever is, er minder opbrengst is en omdat de regels zo streng zijn. Je kunt biologisch voedsel als een luxe zien. Maar je kunt het ook zien als toekomstinvestering: wie bijdraagt aan een meer gezonde planeet zorgt beter voor planten en dieren, en daarmee indirect voor de mens.
