Sneller je rijbewijs terug na een ziekte

In de zomer van 2009 werd Herman Walker (61), terwijl hij achter het stuur zat, getroffen door een lichte beroerte. Hij was op de terugweg van vakantie, samen met zijn vrouw. “Mijn linkerarm werd wat zwaar, maar voor de rest voelde ik me prima. Ik kon gewoon doorrijden.”

Een dag later ging hij voor de zekerheid toch maar naar de huisarts, die hem doorstuurde naar het ziekenhuis. “De neuroloog constateerde een lichte beroerte en vertelde me dat ik daardoor een half jaar niet mocht autorijden. Dat kon ik nog billijken. Maar na melding bij het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR) kreeg mijn rijbewijs de aantekening ‘code 100’. Dat betekende dat ik na een half jaar de auto alleen privé mocht gebruiken en vijf jaar lang niet meer beroepsmatig mocht rijden. Dat vond ik een absurd lange tijd.”

Herman is parttime chauffeur bij Connexxion en reed elke dag een vaste groep geestelijk gehandicapten van huis naar de sociale werkplaats en weer terug. “Het was mijn lust en mijn leven. Als je elkaar elke dag zo meemaakt, dan bouw je een band op.” Code 100 betekende geen gehandicaptenvervoer meer voor Herman.

Medische vooruitgang
Die regels zijn inmiddels veranderd. Wie een beroerte of een TIA heeft gehad, hoeft niet langer een half jaar te wachten tot hij weer mag rijden, maar kan in veel gevallen na twee weken alweer achter het stuur. Voor beroepsmatig rijden (bus-, vrachtwagen- en taxichauffeurs) is de termijn nog veel drastischer ingekort: van vijf jaar naar vier weken.

Nieuwe wetenschappelijke inzichten en een betere medische behandeling hebben tot deze aanpassing van de regels geleid. Vooral op het gebied van TIA en beroerte is de laatste jaren flinke medische vooruitgang geboekt. TIA’s en beroertes worden tegenwoordig sneller herkend en kunnen daardoor tijdig worden behandeld, wat de kans op schadelijke gevolgen flink vermindert. De praktijk wijst dan ook uit dat veel mensen snel herstellen van een TIA of beroerte en er nauwelijks beperkende ‘restverschijnselen’ aan overhouden. Daardoor zijn veel mensen na een korte periode weer in staat veilig aan het verkeer deel te nemen.

Soepeler regels
Niet alleen voor TIA en beroerte zijn de eisen voor medische rijgeschiktheid versoepeld, ook de regels voor een aantal andere ziektes en aandoeningen zijn aangepast (zie kader ‘Wel/ (Nog) niet versoepeld’ aan het eind van dit artikel).

Dat heeft het ministerie van Verkeer en Waterstaat bepaald, na het inwinnen van advies bij de Gezondheidsraad. In juli voerde het ministerie de versoepelde regels voor TIA en beroerte in; de nieuwe regels voor een aantal andere ziektes en aandoeningen (zoals diabetes en MS) kregen in augustus het groene licht. Mensen met chronisch hartfalen en bewustzijnsstoornissen moeten echter nog iets langer wachten op verruiming van de regels. Op zijn vroegst gaan die wijzigingen in november in.  

Sneller weer achter het stuur dus, maar soms onder strengere voorwaarden. Dat verschilt per aandoening. Mensen die slecht zien als gevolg van diabetes, moeten zich bijvoorbeeld vaker later keuren: van tien jaar gaat de maximale termijn voor rijgeschiktheid naar vijf jaar. Dat komt door strengere Europese normen die sinds augustus ook voor Nederland gelden.

Herman Walker kreeg verleden jaar een lichte beroerte. Hij moest zijn auto zes maanden laten staan. Wie nu zo’n TIA krijgt, mag in principe na twee weken alweer de weg op. Als het tenminste meezit met de aanvraagprocedure.

Procedure
Wat moet u doen als u denkt dat de nieuwe regels op u van toepassing zijn? Stel u hebt een TIA of beroerte gehad, wat komt er dan bij kijken om het rijbewijs te behouden? Voor zowel ‘oude’ als ‘nieuwe’ gevallen geldt dezelfde procedure: dus ongeacht of u nu vóór of na de invoering van de nieuwe regels ziek bent geworden, moet u hetzelfde traject doorlopen.

Het melden van een ziekte bij het CBR is uw eigen verantwoordelijkheid. De arts zal u erop wijzen, maar het melden is niet wettelijk verplicht. Men spreekt van een ‘morele verplichting’. Bij niet-melden loopt u het risico dat de verzekering bij ongevallen niet uitkeert. Het CBR wil van u een ‘Eigen verklaring’ (een gezondheidsverklaring met vragen over uw lichamelijke en geestelijke gesteldheid). De ‘Eigen verklaring’ is een formulier dat u kunt krijgen bij gemeente en het CBR (kosten: €22,90).

Het CBR bekijkt vervolgens uw aanvraag. Voor een TIA of beroerte is tevens een rapport van een neuroloog of andere specialist nodig. Het CBR wijst u een onafhankelijke neuroloog of specialist toe, die u medisch moet keuren. Als dat rapport klaar is, stuurt u het op naar het CBR.
Soms is er nog een rijtest nodig, bijvoorbeeld als u door een beroerte verminderde kracht in uw arm heeft. Daarna beslist het CBR of u een ‘Verklaring van rijgeschiktheid’ krijgt. Al met al kan er wat tijd overheen gaan voordat u weer de weg op kunt. Het CBR mag maximaal vier maanden over uw aanvraag doen; bij eenvoudige gevallen zal dat veel sneller gaan.

Eerder op weg?
Die termijn van twee weken rijverbod na een TIA en beroerte klinkt op papier dus wel aardig, maar in de praktijk zult u toch langer de auto moeten laten staan omdat de ‘Verklaring van rijgeschiktheid’ van het CBR nog niet in huis is. De verleiding om al eerder de weg op te gaan, kan groot zijn, zeker als u zich goed voelt en de neuroloog al een positief advies heeft gegeven.

Wat u kunt doen om de aanvraag bij het CBR te bespoedigen, is samen met de ‘Eigen verklaring’ meteen ook een rapport van de medisch specialist mee te sturen. Het CBR is niet verplicht dat rapport te accepteren – het is mogelijk dat u alsnog naar een andere specialist wordt doorverwezen – maar het CBR kán van deze formele gang van zaken afwijken mits het rapport van de specialist goed is opgesteld.

Zo moet het rapport in ieder geval de volgende zaken beschrijven: wat is er aan de hand (om welke aandoening of ziekte gaat het), sinds wanneer heeft de patiënt dit, heeft dat functiestoornissen opgeleverd en zo ja welke, zijn er nog andere complicaties opgetreden?

Blij
Herman Walker heeft de hele procedure doorlopen. Nadat het halfjaar bijna om was, stuurde hij een ‘Eigen verklaring’ met een medisch rapport van de neuroloog naar het CBR. Daarna mocht hij alweer snel autorijden. Inmiddels mag hij door de invoering van de nieuwe regels ook weer als chauffeur in het groepsvervoer rijden.

“Nu ik na een jaar thuiszitten zie dat het al na vier weken weer is toegestaan om beroepsmatig te rijden, doet dat best een beetje pijn. Het ergste vind ik dat ik door al dat gedoe mijn vaste groep in het groepsvervoer ben kwijtgeraakt. Ik moet nog maar zien of ik die weer terugkrijg. Maar ik ben natuurlijk wel blij dat ik weer mag rijden.”

Meer informatie over de versoepelde regelingen rijgeschiktheid: CBR,
T 0900-0210 (€0,10 pm), www.cbr.nl

Wel versoepeld
Voor de volgende ziektes en aandoeningen zijn de regels voor medische rijgeschiktheid het afgelopen jaar versoepeld:

• Lichte dementie
• Slaapstoornissen
• Bepaalde oogafwijkingen (o.a. een ‘lui oog’)
• TIA en beroerte
• Diabetes (beperkt gezichtsvermogen)
• MS
• Hersentumoren
• Autisme
• Epilepsie

(Nog) niet versoepeld
Nader onderzoek moet nog uitwijzen of de regels voor onderstaande gevallen ook veranderd kunnen worden:

• Mensen met een ICD (Implanteerbare Cardioverter Defibrillator, een soort pacemaker)
• Chronisch hartfalen
• Psychoses/gemoedstoestanden
• ADHD
• Bewustzijnsstoornissen (waaronder flauwvallen)
• Nierdialyse

De weblinks met de volledige teksten van de ‘Regeling eisen geschiktheid 2000’ van de overheid en het ‘Voorstel tot enkele wijzigingen van de
Regeling eisen geschiktheid 2000’ van de Gezondheidsraad vindt u op
www.plusonline.nl/rijgeschiktheid.