Gezond vasten tijdens de ramadan

De ramadan is één van de vijf zuilen van de islam: het is één van de religieuze verplichtingen waaraan moslims moeten voldoen. De ramadan valt in de negende maand van de islamitische kalender. Deze kalender is gebaseerd op de cyclus van de maan, waardoor een jaar ongeveer 354 dagen duurt. Hierdoor valt de ramadan elk jaar op andere data op de 'gewone' kalender.

Sommige moslims houden voor het bepalen van de start van de ramadan de maanstand in Mekka aan, waardoor ze soms net een dag eerder of later beginnen en eindigen met de vastenmaand. In 2013 begint de ramadan rond 9 juli.

Overdag vasten
Tijdens de ramadan mogen moslims een maand lang tussen zonsopkomst en zonsondergang niet eten, drinken, roken, vrijen, liegen en vloeken. Er wordt extra aandacht besteed aan het geloof, bijvoorbeeld door meer en langer te bidden. Het idee achter het vasten is onder andere dat u zichjezelf daarmee leert beheersen en je meer kunt inleven in de armen.

Volgens de voorschriften begint het vasten zodra u 's morgens een witte draad van een zwarte kunt onderscheiden. Moslims die in het Noorden wonen, waar de zon in de zomer nauwelijks ondergaat, mogen de tijden van de zonsopgang en –ondergang in hun geboorteland of Mekka aanhouden.

's Nachts mag er wel gegeten worden. Direct na zonsondergang komen families bijeen voor de iftar, een avondmaaltijd die bijvoorbeeld bestaat uit dadels, olijven, vijgen, harira (een dikke soep van onder andere kikkererwten, lamsvlees, uien en linzen) en andere lekkere hapjes. Na een korte nachtrust is het vlak voor de dageraad tijd voor de suhoor, een stevig ontbijt.

Gezondheidseffecten
Als u gezond bent, is de ramadan niet schadelijk voor je gezondheid. Zeker als u uit volle overtuiging vast, is het best vol te houden. Tijdens de nachtelijke maaltijden krijgt u voldoende voedingsstoffen binnen.

Tijdens de eerste dagen kunt u last hebben van hoofdpijn en misselijkheid, omdat u ineens veel minder vocht, cafeïne en koolhydraten gebruikt. Door de honger en kortere nachtrust kunt u ook moe zijn en moeite hebben met concentreren. Als de ramadan in een extreem warme periode valt, loopt u het risico uit te drogen.

Misschien zou u denken dat u van vasten afvalt, maar het tegendeel is waar. De eerste paar dagen verliest u waarschijnlijk wat gewicht, omdat u een beetje uitdroogt. Door het vasten gaat de stofwisseling op een lager pitje werken, waardoor alle vette en zoete hapjes die u ’s nachts eet juist worden opgeslagen. Vaak komt u tijdens de ramadan dan ook een paar pondjes aan.

Zieken
Als het vasten een bedreiging vormt voor de gezondheid, hoeft u niet deel te nemen aan de ramadan. Dit geldt bijvoorbeeld voor zieken en jonge kinderen. Vrouwen hoeven tijdens de menstruatie, een zwangerschap en het geven van borstvoeding ook niet te vasten. Als u de vastenperiode op een later moment in kunt halen, moet u dat wel doen.

Chronisch zieken die medicijnen nodig hebben, geestelijk gehandicapten, dementerenden en psychiatrische patiënten hoeven nooit te vasten. Dit geldt bijvoorbeeld voor diabetici en hartpatiënten. Zij kunnen hun bijdrage leveren door tijdens de ramadan een minder bedeelde te steunen met voedsel of geld.

Of u geneesmiddelen mag gebruiken tijdens de ramadan is niet duidelijk. Orthodoxe stromingen zien dat als een doorbreking van het vasten, maar liberalere stromingen staan het gebruik van medicatie wel toe. Sommige moslims nemen hun medicatie nog snel voor zonsopgang en na zonsondergang in. Zomaar stoppen met geneesmiddelen of de tijdstippen waarop u ze slikt veranderen, kan risico’s met zich meebrengen. Raadpleeg dus uw arts of apotheker als u uw medicijngebruik wilt aanpassen in de vastenmaand.

Vakantielanden
Gaat u tijdens de ramadan op vakantie naar een islamitisch land, maar bent u zelf geen moslim? Dan hoeft u niet te vasten. Zeker op toeristische plekken zijn restaurants en winkels gewoon open. Probeer wel rekening te houden met de lokale bevolking. Eet en drink overdag een beetje onopvallend en niet vlak voor de neus van mensen die de hele dag niet mogen eten.

Tips
​Zo doorstaat u de ramadan op een gezonde manier:

• Drink ’s ochtends en ’s nachts voldoende, zodat u overdag niet uitdroogt.
• Probeer ’s nachts niet overdreven veel te eten.
• Beperk de inname van suiker en vet, juist tijdens de ramadan komen veel mensen aan.
• Waarschijnlijk voelt u zich fysiek wat minder fit en is uw concentratie minder dan anders. Doe daarom wat rustiger aan.
• Bent u ziek dan bent u tijdelijk vrijgesteld van de ramadan. Vast op een ander moment alsnog.
• Heeft u een chronische ziekte en gebruikt u elke dag medicijnen? Dan hoeft u helemaal niet te vasten. Compenseer dat door een minder bedeelde te steunen met voedsel of geld.
• Tijdens de ramadan ontwikkelt u manieren om uw honger te onderdrukken. Misschien zijn deze strategieën iets om te onthouden, voor als u na de ramadan wat gewicht kwijt wilt?
• Heeft u diabetes en wilt u toch graag meedoen aan de ramadan? Laat u begeleiden door uw arts.
• Overleg ook met uw arts als u twijfelt of u wel gezond genoeg bent om te vasten of als u uw medicijngebruik wilt aanpassen.