8 misvattingen over diabetes

Ruim 1,2 miljoen Nederlanders hebben diabetes type 2 en elke week neemt dat aantal met maar liefst duizend toe. Daarnaast heeft een grote groep mensen diabetes zonder het zelf te weten. Maar het stijgend aantal diabetesgevallen is niet aan uitsluitend Nederland voorbehouden: de ziekte komt tegenwoordig wereldwijd zelfs zo vaak voor, dat er gesproken wordt van een 'diabetesepidemie'. Tijd om misvattingen over deze ziekte uit de weg te ruimen.

1. Als je niet te dik bent, kun je geen suikerziekte krijgen

Het klopt dat overgewicht je risico op diabetes verhoogt, maar als je slank of mager bent, is dat geen garantie dat je de ziekte niet krijgt. Juist de laatste jaren zien we dat ook mensen die helemaal geen overgewicht hebben diabetes krijgen. Een groep internationale onderzoekers heeft onlangs ontdekt waardoor dat komt. Ze hebben een gen gevonden dat bepaalt hoe vet in het lichaam wordt opgeslagen. Bij mensen met een kleine verandering in dit gen gaat overtollig vet vooral in en rond de organen zitten, in plaats van onder de huid. Deze mensen lijken dus slank, maar hebben visceraal vet. Daardoor wordt de kans op onder meer diabetes vergroot.

2. Van veel snoep en suiker eten krijg je diabetes

Van alleen veel suiker eten krijg je niet zomaar diabetes. Maar snoep en suiker (en geraffineerde koolhydraten, zoals het witmeel in witbrood, koek en gebak) kunnen wél bijdragen aan overgewicht. En mensen met overgewicht hebben een aanzienlijk grotere kans op het ontwikkelen van diabetes. Ook te veel vet eten vergroot de kans op overgewicht. Daarom moet je dus letten op de hoeveelheid suiker én de hoeveelheid vet die je binnenkrijgt, als je diabetes wilt voorkomen. Let vooral op verzadigde vetten, die onder meer in volle zuivelproducten, vet vlees, koek en gebak zitten. Eet wel – met mate – onverzadigde vetten, die te vinden zijn in onder andere vette vis, plantaardige oliën, noten en zaden. Die beschermen zelfs mogelijk tegen diabetes type 2.

3. Als je diabetes hebt, moet je insuline spuiten

Voor de minder voorkomende vorm van diabetes – type 1 – is dit vrijwel altijd het geval, omdat dan de alvleesklier, die het hormoon insuline produceert, niet meer goed functioneert. Diabetes type 2 komt veel vaker voor en kan meestal goed worden behandeld met een dieet, extra lichaamsbeweging en (meestal) medicijnen. Insuline wordt pas voorgeschreven als dit niet meer voldoende helpt.

4. Iedereen kan zomaar diabetes krijgen, je kunt het niet zien aankomen

Vroeger klopte dit, maar de Rotterdamse Erasmus Universiteit heeft nu een test ontwikkeld waarmee je kunt zien of je diabetes type 2 zult krijgen, al ruim voordat de ziekte zich heeft ontwikkeld. De test kijkt hoe het lichaam omgaat met het hormoon insuline. De onderzoekers richten zich voorlopig op de ruim twintig families in Nederland waarbinnen diabetes type 2 al generaties veelvuldig voorkomt. Mogelijk wordt het voor meer mensen in de toekomst mogelijk om de test te laten doen.

5. Je merkt pas dat je diabetes hebt als je extreem veel dorst hebt en veel moet plassen

Dat klopt, maar dan is de ziekte al flink gevorderd. Lang tevoren zijn er ook vage symptomen waaraan je kunt merken dat je diabetes hebt of aan het ontwikkelen bent. Chronische moeheid is zo’n symptoom, dat vaak niet wordt herkend omdat het ook bij veel andere aandoeningen voorkomt. Ook huidinfecties, vaginale infecties en wondjes die niet genezen kunnen wijzen op diabetes type 2. Verder zijn wazig zien, spierzwakte en pijnscheuten in de benen symptomen. Overigens treedt het symptoom van extreme dorst bij kinderen met diabetes vaak helemaal niet op!

6. Als je geen klachten hebt, hoef je je bloedsuiker niet te laten prikken

Zelfs als je geen klachten hebt, kun je rondlopen met diabetes. Er zijn in Nederland naar schatting 250.000 mensen die diabetes hebben, maar het zelf niet weten. Vroegtijdige behandeling kan veel complicaties voorkomen. Het is dus verstandig af en toe je bloedsuiker te laten prikken.

7. Diabetes is vervelend, maar je kunt er oud mee worden

Als je keurig alle maatregelen zou nemen om de bloedsuikerspiegel onder controle te houden, zoals voldoende bewegen, gezond eten en op tijd de medicijnen nemen is dit in principe juist. Maar soms lukt het de patiënt niet om genoeg lichaamsbeweging te nemen en gezond te eten. Soms ook reageert het lichaam niet goed op de leefstijlveranderingen en de medicijnen. En dan kunnen er complicaties optreden waardoor de kans toeneemt om te overlijden aan hart- en vaatziekten of nierfalen. Diabetes veroorzaakt wereldwijd meer sterfte dan borstkanker en hiv bij elkaar.

8. Diabetes type 2 krijg je pas als je oud bent

Dertig jaar geleden klopte dit over het algemeen, vandaar de benaming 'ouderdomsdiabetes'. Helaas wordt de diagnose diabetes type 2 steeds vaker bij jonge mensen gesteld. In uitzonderlijke gevallen zelfs al bij kinderen van 4 of 5 jaar. Meestal is er dan ook sprake van overgewicht. Het zijn vaak kinderen bij wie diabetes in de familie voorkomt (ouder, oom, tante, broer, zus). Van de allochtone groepen in Nederland zijn het vooral de Turken, Marokkanen en Hindoestanen (met name die van Surinaamse afkomst) die vaker diabetes hebben dan de autochtone Nederlanders.

Ouders kunnen hun kinderen helpen om gezond te blijven door ze gezonde gewoontes bij te brengen, zoals samen sporten, wandelen, en niet te veel tv kijken of computerspelletjes spelen. Ook is het belangrijk snoep en snacks voor uitzonderlijke momenten te bewaren en elke dag samen aan tafel drie gezonde maaltijden te gebruiken.

• Lees ook: 'Je kunt ervoor zorgen dat diabetes type 2 niet je toekomst wordt'