Wil ik wel een zware behandeling op de intensive care, als ik erg ziek word door het coronavirus? Deze vraag houdt veel mensen bezig, die kwetsbaar zijn voor grote achteruitgang van hun gezondheid. Het ministerie van volksgezondheid gaat 10.000 Behandelpaspoorten beschikbaar stellen voor artsen en andere zorgverleners. Het is een hulpmiddel voor het vastleggen van behandelwensen, die ook kan worden gebruikt bij corona-ziekte.
Het Behandelpaspoort is geschreven door Ester Bertholet. Als specialist ouderengeneeskunde weet Bertholet alles over kwetsbaarheid en vitaliteit bij de ouder wordende mens. Ze heeft een praktijk in Velp, vlakbij Arnhem, in hetzelfde pand als een huisartsenpraktijk. Zij krijgt dagelijks mensen doorverwezen die ‘kwetsbaar’ zijn geworden en helpt hen om aan te sterken. Ook gaat zij het gesprek aan - wat wilt u als er wat mis gaat met uw gezondheid en u minder kunt? Een vraag die nu bij veel mensen speelt, omdat zij door een zwakkere gezondheid extra risico lopen om ernstig ziek te worden door het coronavirus. Wat wil ik in dat geval? Wil ik naar het ziekenhuis om beademd te worden? Uit onderzoek is bekend dat de intensive care een zware aanslag is op je gezondheid en vitaliteit.
Wilsverklaring
Er bestaan wilsverklaringen waarin je dit soort zaken kunt vastleggen, maar Bertholet merkte in haar praktijk dat mensen die niet praktisch vonden. Ze gaf daarom zelf dit boekje uit – het ‘Behandelpaspoort’. Hierin kunnen mensen hun behandelwensen opschrijven. De ouderenbonden, artsenverenigingen en het ministerie hebben interesse getoond in het Behandelpaspoort. Bertholet hoopt dat het gratis beschikbaar zal komen voor alle ouderen, niet alleen de kwetsbare ouderen. ‘Het is beter om hier niet pas over na te denken als je op je kwetsbaarst bent, maar veel eerder. Bijvoorbeeld als je zestig en nog vitaal bent – wil ik een behandeling op de ic en gereanimeerd worden? Hoe vroeger je je dit afvraagt, hoe beter daarmee wordt het wat gewoner om over deze wensen na te denken.'
Kwetsbaar
Want wanneer ben je een 'kwetsbare oudere'? Bertholet: ‘In artsenrichtlijnen staat dat als mensen meerdere aandoeningen hebben en niet meer goed voor zichzelf kunnen zorgen, er sprake is van kwetsbaarheid. Ze kunnen zichzelf niet meer douchen of aankleden. Of ze kunnen geen trap meer lopen. Je kunt het ook zo uitleggen: je bent kwetsbaar als je verschillende aandoeningen hebt, die effect hebben op de gesteldheid van het hele lichaam. Bij een zwaardere hart- of longaandoening, diabetes of een auto-immuunziekte is dat vaak zo.'
Huisarts en praktijkondersteuners zien wat er mis kan gaan. Een complexe patiënt krijgt iets ‘kleins’ zoals een blaasontsteking. Hij gaat onverwacht hard achteruit en hij komt vervolgens in het verpleeghuis terecht, terwijl hij dat nooit had gewild. Was dat niet te voorkomen geweest? Eigenlijk moet je veel eerder nadenken over wat je wel en niet wil, vindt Bertholet. ‘Ik heb met al mijn patiënten het gesprek over de vraag: wat is belangrijk voor u, wat wilt u niet meer en wat vooral wel? Mensen schrikken daar soms van, maar uiteindelijk vinden ze het heel prettig om het hierover te hebben en hun wensen helder te krijgen.’
Niet naar het ziekenhuis
Aan wat voor wensen moet je dan denken? Een voorbeeld. ‘Mensen met longemfyseem krijgen het ‘s nachts benauwd en gaan naar het ziekenhuis. Daar worden ze opgenomen en behandeld. Maar ze slapen daar slecht en ze vallen flink af. Vaak krijgen ze ook nog een delier in het ziekenhuis, want dat overkomt je veel sneller als je niet thuis bent. Ik vraag dan waarom bent u naar het ziekenhuis gegaan? Mensen reageren vervolgens heel verbaasd – kun je ook thuis blijven? Ja, thuis kun je ook behandeld worden. Niet zo snel als in het ziekenhuis en er is geen zuurstof midden in de nacht in de thuissituatie. Maar we hadden het kunnen proberen met medicijnen waardoor je minder last had gehad van die benauwdheid. Zelfs als risico op overlijden groter was geweest, willen mensen liever thuis behandeld worden. Je wordt echt ouder door een ziekenhuisopname, dat realiseert bijna niemand zich.’
Nooit gewild
Sommige mensen willen minder medicijnen gebruiken, andere niet meer ieder jaar voor controle naar de cardioloog. Dat soort dingen kunnen ze hierin opschrijven en bespreken met hun arts en naasten. ‘Het is ook handig om hierin op te schrijven wie er gebeld moet worden, als je ernstig ziek wordt’, aldus Bertholet. ‘Mensen moeten zich realiseren wat er allemaal kan gebeuren. Als je praat over je wensen, loop je minder risico dat er dingen gebeuren die je nooit had gewild.’
In Plus Magazine van juni komt een artikel over kwetsbaarheid met Ester Bertholet.
Zie ook deze uitzending van Eenvandaag en deze uitzending van Op1 (vanaf minuut 29) over het Behandelpaspoort. En dit artikel in ANBO magazine.
