Wat gebeurt er als u flauwvalt?

De hersenen hebben voldoende zuurstof nodig om te kunnen functioneren. Stroomt er te weinig zuurstofrijk bloed naar de hersenen, dan kunt u flauwvallen. U verliest het bewustzijn en de spanning in uw spieren, waardoor u omvalt of in elkaar zakt. In medische termen heet dat syncope of collaps.

Flauwvallen lijkt misschien eng, maar eigenlijk beschermt deze reactie van uw lichaam uw hersenen. Zodra u ligt, stroomt uw bloed namelijk gemakkelijker naar de hersenen zonder dat het hart hard hoeft te pompen. Zo krijgen uw hersenen weer genoeg zuurstof, waardoor u weer bij bewustzijn komt.

Oorzaken
Een veelvoorkomende en bovendien onschuldige oorzaak van flauwvallen is een probleem met de regeling van de bloeddruk. Uw bloeddruk daalt plotseling en het hart gaat trager kloppen, waardoor uw hersenen niet voldoende doorbloed blijven. Uw bloeddruk kan snel dalen als gevolg van angst, pijn, lang staan, hitte, weinig eten of drinken en hevige emoties. Dit komt vooral voor bij jongeren van rond de 15 jaar.

Ook abrupt opstaan kan ervoor zorgen dat het u duizelt. Als u te snel overeind komt en uw bloedvaten zich niet genoeg samenknijpen, zakt uw bloed naar uw buik en benen waardoor de bloeddruk daalt (orthostatische hypotensie). Vooral ouderen hebben daar last van, maar ook mensen die bepaalde medicatie gebruiken, zoals medicijnen tegen de ziekte van Parkinson, psychoses of depressies en slaapmiddelen.

In zeldzame gevallen is flauwvallen het gevolg van een hartafwijking, zoals een hartritmestoornis of een aandoening aan een hartklep.

Even liggen
U kunt zonder enige voorbode flauwvallen, maar soms voelt u het al aankomen. U wordt bijvoorbeeld duizelig, u krijgt het warm en gaat transpireren en uw hart gaat sneller kloppen. Het bloed trekt uit uw gezicht weg, waardoor u bleek wordt. Heeft u last van deze voortekenen, ga dan het liefst liggen met uw benen omhoog of ga zitten met uw hoofd naar beneden. Trekt de flauwte weg, dan kunt u heel rustig weer opstaan. Een andere methode is uw benen kruisen en uw been- en buikspieren flink aanspannen: zo verhoogt u uw bloeddruk en kunt u de flauwte soms voorkomen.

Valt iemand anders in uw omgeving flauw? Controleer of het slachtoffer ademt, maak knellende kleding los en zorg voor frisse lucht. Leg de benen wat hoger dan het hoofd, zodat het bloed makkelijker richting hersenen stroomt. Laat de patiënt nog een minuut of tien liggen nadat deze weer bijgekomen is.

Naar de dokter?
Een keer flauwvallen is geen reden tot ongerustheid. Soms gebeurt het vaker, maar weet u al precies wat een flauwte uitlokt, zoals warme ruimtes of te weinig eten. Valt u in een paar maanden tijd meerdere keren flauw, dan is het zinvol om te laten onderzoeken wat de achterliggende oorzaak is.

Als u flauwgevallen bent tijdens lichamelijke inspanning of als er in uw familie iemand op jonge leeftijd plotseling overleden is, is het ook belangrijk om de huisarts te bezoeken. Deze kan dan nagaan of er sprake is van een ernstige aandoening, zoals diabetes, hartfalen of een andere ziekte.