Ben je kortademig en moe? Het kan COPD zijn

Wat is COPD?

COPD is een afkorting van de Engelse term Chronic Obstructive Pulmonary Disease, wat vertaald kan worden als Chronische Obstructieve Longziekte. Deze afkorting omvat longemfyseem en chronische bronchitis. Vroeger werden deze wel cara genoemd. Zoals de naam chronische obstructieve longziekte al aangeeft, gaat het hier om een belemmering in de werking van je longen. COPD-patiënten hebben last van een chronische ontsteking van hun luchtwegen, die leidt tot benauwdheid en overgevoeligheid.

Enkele symptomen van COPD zijn kortademigheid, slijm ophoesten, een brommende of piepende ademhaling. Mensen met deze aandoening zijn ook gevoeliger voor prikkels, zoals rook en gassen. Ziektes, zoals verkoudheid en griep, zorgen bij hen vaak voor ernstigere klachten. De oorzaak van COPD is onherstelbare schade aan je luchtwegen, meestal door (mee-)roken en soms door luchtverontreiniging of blootstelling aan schadelijke stoffen zoals chloor, asbest, fijne stofdeeltjes, asbest of ammoniak. Bij veel patiënten spelen erfelijke afwijkingen ook een rol bij het ontwikkelen van de aandoening. De meeste mensen krijgen voor het eerst klachten als ze 40 jaar of ouder zijn. In 2016 waren er bijna 600.000 mensen met deze aandoening in ons land, waaronder iets meer mannen dan vrouwen. Bijna 6600 COPD-patiënten kwamen in dit jaar te overlijden aan de gevolgen van de aandoening.

Bij COPD-patiënten is er sprake van onherstelbare schade aan de longen. Deze aandoening is daardoor niet te genezen. Wel zijn er behandelingen mogelijk die de klachten verlichten. Gezonder leven en voldoende bewegen kunnen al veel verschil maken. Daarnaast kun je behandeld worden met medicatie of zuurstof toegediend krijgen en ondersteund worden door bijvoorbeeld een fysiotherapeut. Toch kan deze aandoening de kwaliteit van je leven sterk verminderen, omdat je minder kunt ondernemen zonder moe of kortademig te worden.

Oorzaken van COPD

COPD wordt veroorzaak door (combinaties van) verschillende factoren. De voornaamste zijn:

• roken (ook meeroken)
• erfelijke aanleg
• blootstelling aan schadelijke stoffen, zoals chloor, asbest, fijne stofdeeltjes, diesel of ammoniak

Het overgrote deel van de COPD-patiënten heeft veel gerookt. Tussen deze aandoening en roken is er een duidelijk verband aan te wijzen. Hoe meer en hoe langer je rookt, hoe groter de kans wordt dat je op en duur deze aandoening ontwikkelt. Maar niet alle zware rokers krijgen COPD. Artsen denken dat erfelijke aanleg ook een grote rol speelt in veel gevallen. Er zijn speciale afwijkingen gevonden in de genen van veel COPD-patiënten die de kans het ontwikkelen van de ziekte vergroten. Het is zelfs zo dat niet-rokers met deze afwijking toch COPD kunnen krijgen. Ook door passief roken, of meeroken, kun je de ziekte krijgen. Luchtverontreiniging en blootstelling aan stoffen die schadelijk zijn voor je longen zijn een minder vaak voorkomende oorzaak van de ziekte.

Symptomen COPD

COPD is te herkennen aan (combinaties van) de volgende symptomen:

• kortademigheid en vermoeidheid, vooral bij inspanning
• een brommende of piepende ademhaling
• hoesten, soms met slijm ophoesten
• overgevoeligheid voor prikkels, zoals rook en gassen

Als je deze aandoening hebt, zul je ook meer klachten ervaren als je bijvoorbeeld verkouden wordt of griep krijgt. Voor veel COPD-patiënten wordt het steeds moeilijker om zich in te spannen, waardoor hun conditie snel verslechtert en hun spieren ook slapper worden, waardoor ze nog meer moeite krijgen om hun dagelijkse activiteiten te verrichten.

Hoe wordt de diagnose COPD gesteld?

Als je bij de huisarts komt met klachten zoals hoesten en benauwdheid, zeker na een periode van langdurig en veel roken, dan kan deze en longfunctietest (spirometrie) doen om te kijken of er sprake is van COPD. Eventueel word je hiervoor doorverwezen naar een ziekenhuis of laboratorium, maar sommige huisartsen doen het ook zelf. Een spirometrie is een blaastest gericht op het meten van je longinhoud. Dit onderzoek duurt ongeveer drie kwartier, is eenvoudig en pijnloos. Soms zijn aanvullende onderzoeken gewenst, zoals het laten maken van röntgenfoto’s, een inspanningstest, of een allergietest.

Risicofactoren/-groepen

De belangrijkste risicofactoren voor het ontwikkelen van COPD zijn:

• veel en langdurig roken (ook meeroken)
• erfelijke aanleg
• luchtverontreiniging
• blootstelling aan schadelijke gassen en dampen

Mannen krijgen iets vaker COPD dan vrouwen, maar bij vrouwen beginnen de klachten vaak al op jongere leeftijd. Tot de risicogroepen behoren rokers, mensen die veel en langdurig zijn blootgesteld aan rook en andere schadelijke stoffen in huis, zoals asbest. Mensen met beroepen waarbij ze vaak worden blootgesteld aan schadelijke gassen en dampen, zoals diesel, chloor, fijnstof en asbest behoren ook tot de risicogroepen. Daarnaast zijn er nog mensen met een genetische afwijking die de kans op deze aandoening vergroot.

Behandeling van COPD

Omdat COPD een chronische aandoening is, waarbij er sprake is van onherstelbare schade aan de luchtwegen, kan deze niet genezen worden. Wel zijn er manieren om je kwaliteit van leven te verbeteren als je eenmaal de diagnose COPD hebt gekregen. Zo zijn er al veel dingen die je kunt doen om dit zelf mogelijk te maken, zoals:

• Stoppen met roken.
• Voldoende bewegen, minimaal 30 minuten per dag. Wandelen, fietsen en zwemmen zijn goede vormen van lichaamsbeweging. Eventueel kun je hulp krijgen van een fysiotherapeut als bewegen veel moeite kost. Deze kan je ook ademhalingsoefeningen geven.
• Een gezond dieet volgen. Ben je erg afgevallen? Zorg dan dat je voldoende gezonde voedingsstoffen binnenkrijgt in minimaal 3 maaltijden per dag. Heb je juist overgewicht? Dan kan afvallen je kortademigheid verminderen. Doe dit eventueel onder begeleiding van een diëtist.
• Vermijd blootstelling aan prikkels die je klachten kunnen verergeren, zoals rook, gassen en dampen en zorg voor voldoende ventilatie in de ruimtes waarin jij je begeeft.

Er is ook medicatie die je klachten kan verminderen, meestal in de vorm van een inhalator met luchtwegverwijders (bijvoorbeeld salbutamol, terbutaline en formoterol) en/of ontstekingsremmers. Het is ook aan te raden om jaarlijks een griepprik te krijgen, omdat de klachten van een besmetting met het griepvirus veel ernstiger kunnen zijn bij COPD-patiënten.

Prognose

COPD is een ongeneeslijke ziekte. De schade aan je longen is niet meer te herstellen. Je kunt verdere schade wel voorkomen door te stoppen met roken en gezonder te gaan leven. Zorg voor goede voeding en voldoende lichaamsbeweging, ook als dit moeite kost. Je krijgt dan namelijk een betere conditie en kunt weer meer aan. Als je daarnaast prikkels vermijdt, eventueel hulp zoekt van een fysiotherapeut en medicijnen gebruikt, kun je je levenskwaliteit verbeteren. Toch zijn er in 2016 bijna 6600 mensen overleden aan de gevolgen van deze aandoening.