Anusatresie

Kinderen met een anusatresie worden geboren zonder anus of met een die sterk afwijkend gevormd is. Hierdoor kunnen zij niet goed poepen en ontstaan ernstige verstoppingen in de darm. In sommige gevallen komt ontlasting naar buiten via de plasbuis of de vagina.

Oorzaak

Tot nu toe is er over de oorzaak van anusatresie nog weinig bekend. Er is geen verband gevonden met medicijngebruik, roken of ziekte tijdens de zwangerschap. Kinderen met anusatresie hebben vaak ook andere aangeboren afwijkingen. Zoals bijvoorbeeld aandoeningen aan de slokdarm, het hart, botten, de nieren en de urinewegen. Kinderen met anusatresie worden dan ook kort na de geboorte onderzocht op verdere afwijkingen.

Anusatresie kan in verschillende vormen en in verschillende mate van ernst voorkomen. Soms ontbreekt de anus volledig, soms is hij wel aangelegd, maar heel erg nauw. De anus kan zich ook op een afwijkende plaats bevinden.

De diagnose wordt meestal snel na de geboorte gesteld, doordat er geen of geen volledige anus zichtbaar is. Soms wordt het pas later opgemerkt als de verloskundige of kraamverzorgster de baby wil temperaturen. Direct ingrijpen is noodzakelijk omdat de baby zijn ontlasting kwijt moet.

Een baby die geboren wordt met anusatresie moet zo snel mogelijk geopereerd worden, maar eerst wordt gekeken naar welke behandeling de beste is voor het kind.

Verschillende behandelingen

Als de anus wel is aangelegd, maar heel nauw kan alleen oprekken voldoende zijn. Er zijn ook kinderen die wel een anus hebben, maar waarbij hij bedekt is met een soort huidflapje, waardoor ontlasting er niet goed uit kan. Een kleine operatie is dan vaak voldoende.

Als er nauwelijks een anus is aangelegd, dan maakt de chirurg tijdens een operatie een nieuwe anus, waar de endeldarm aan vast wordt gehecht. Hiervoor zijn vaak meerdere operaties nodig. Wanneer de nieuwe anus is aangelegd, heeft het kind soms nog steeds moeite om de ontlasting kwijt te raken. Dit komt doordat de kringspier meestal ook niet goed is aangelegd. De chirurg kan wel een nieuwe uitgang maken, maar een kringspier kan niet gemaakt of hersteld worden. In zo'n geval zijn kinderen vaak afhankelijk van darmspoelingen om hun ontlasting kwijt te raken.

Stoma

Soms is het voor een chirurg niet goed mogelijk om een anus bij de bilnaad te maken. Bijvoorbeeld wanneer er helemaal geen verbinding is tussen de darm en de bilnaad. De chirurg zal dan meestal besluiten een stoma, een kunstmatige uitgang via de buikwand, aan te leggen. De endeldarm wordt hieraan vast gehecht. De ontlasting kan dan via de stoma naar buiten komen.

In sommige gevallen is een stoma tijdelijk, bijvoorbeeld als meerdere operaties noodzakelijk zijn om een nieuwe anus aan te leggen. De ontlasting kan dan in ieder geval het lichaam verlaten.

Zindelijk

Als de operaties geslaagd zijn, is er geen garantie dat de functie van endeldarm en anus volledig normaal wordt en een kind zindelijk kan worden. Doordat bij anusatresie de endeldarm, anus en bekkenbodemspieren niet op elkaar zijn afgestemd, is dit heel moeilijk. Het zal waarschijnlijk nooit zo automatisch en goed gaan als bij een normaal aangelegde anus.

Verschillende problemen kunnen zich vroeg of laat uiten. Ieder geval op zich vergt een eigen behandeling en aanpak. Het ene kind zal laxeermiddelen moeten gebruiken, het andere kind zal darmspoelingen nodig hebben. Speciale trainingen kunnen kinderen helpen controle te krijgen over hun ontlasting. Vaak is het pas in de puberteit mogelijk om de eindtoestand te beoordelen.

​Welk ziekenhuis?

In Nederland zijn er maar zes ziekenhuizen waar ze een kind met anusatresie mogen behandelen. Dat zijn de academische ziekenhuizen van Groningen, Nijmegen, Amsterdam, Utrecht, Rotterdam en Maastricht. Totdat ze volwassen zijn moeten kinderen met een anusatresie regelmatig voor controle terugkomen bij de kinderchirurg.